Gjyshin e kapen nje dite vere. Dielli sapo kishte perenduar. Ai sapo ishte kthyer nga Italia. Kishte puthur gruan dhe vajzat, kishte mbyllur syte, kishte thithur eren e familjes se tij dhe kishte hapur valixhen me dhurata. Kishte nxjerre parfumin qe ai ja pelqente aq shume, sapunin me shkume kremi qe ajo pelqente aq shume dhe shallat tantelle qe ajo donte t'i kishte gjithmone perreth qafes se saj te gjate dhe te holle. Ajo shtronte tavolinen pa e fshehur fergellimen qe i shkaktonte cdo kthim i tij.
Ata ishin shume. Kishin thyer deren e shtepise me perdhune, kishin hyre, e kishin kapur dhe kishin dale me te perjashta po aq shpejt sa edhe hyne. Mbrapa lane gjyshen me duar lidhur perpara gjoksit, dy vajzat e vogla duke qare, darken e paprekur. Valixhja e hapur mbante brenda saj gjysmat e dhuratave akoma te pahapura.
Gjyshe, na trego pak per gjyshin, kerkojme une dhe ime moter sa here qe jemi ne Shqiperi. Ky eshte nje lloj rituali per ne; drejtojme te njejten pyetje, marrim te njejten pergjigje. Megjithate, na pelqen ta degjojme e ridegjojme kete histori. Kete jotamam perralle.
Syte 85 vjecare te gjyshes perhumben. Dora e djathte ben nje levizje prej psheretime. Eh, gjyshi juaj, thote ajo ngadalshem dhe e zhytur ne kujtimet e bukura. Ishte i bute, gjyshi juaj, kishte fjalen e embel. Nuk me shau kurre; edhe kur gjella kishte shume kripe e nuk hahej, as kur une e digjja ate. Me shume merzitesha une. Me prekte bute, me prekte floket, me puthte lehte e m'i hiqte rrobat sikur te ishin petale.
Gjyshja ngrihet. Shkon ne dhomen e saj dhe kthehet me kutine e saj te kujtimeve te pavdekshme, qe e mban fort me te dy duart para gjoksit. E hap, nxjerr prej saj fotografine e tij, e sheh nje minute, e lemon fytyren e tij me doren e saj te rreshkur dhe na i kalon ne. Ne e shohim me vemendje fotografine e tij te vetme dhe kerkojme ta perfytyrojme duke levizur ne rrefenjat e gjyshes sone. Pastaj, ajo fut doren perseri dhe nxjerr sapunin, sapunin qe ai i solli ate nate; ate nate te fundit. Eshte nje sapun i bardhe, i vjeter sa mamaja, i lemuar nga prekja e duarve, me te cara nga thatesira dhe koha. Pa ere. Era i ka ikur.
Thone qe gjyshin e kishte spiunuar nje shok. Thone qe shoku e spiunoi sepse donte gjyshen. Thone qe shoku spiunoi sepse nuk duronte dot autoritetin qe gezonte gjyshi. Thone qe, ndoshta, te gjitha jane thashetheme. Ciladoqofte e verteta, ate mbremje vere gjyshin e cuan ne kazerme. Atje ishte edhe shoku i perfolur. I varen te dy, po ate nate. Pa ceremonira, pa rituale; pa kreher dhe pa fjale te fundit. Gjyshja e mori vesh te nesermen. Dhimbja ja mpiu lotet.
Cdo 5 maj, shume njerez vinin ne shtepine tone. 5 maji ishte dita kur tek tempulli i tij faleshin per ta nderuar shume njerez, shumica krejt te panjohur. 5 maji - dita e gjyshit - hero. Dita e vajzes se heroit. Dita e mamase sime.
Sot nuk vjen njeri me ne tempull per te bere nderime: vetem te afermit. Ne, vajzat, nuk jemi me aty. Cdo dite qe vjen, me pak e me pak njerez shkojne atje. I lene ne harrese, tempullit kane filluar t'i bien muret, ca ketu-ca atje. Mamaja ndihet e pafuqishme perballe harreses. I dridhet buza e poshtme, i lotojne syte dhe perpiqet t'i rivendosi copat e rena ne vendin e tyre. Ato bien perseri.
