Derrat cifute, shqiptaret e m..., die Ausländer te ndyre, - thone neonazistet mbrapa nesh. Me ze te larte. Heshtja e vagonit e ben zerin edhe me te larte. Fjalet edhe me te renda. Kjo eshte hera e pare qe neonazistet i kam kaq afer. Kjo eshte hera e pare qe e ndjej se ndodhem perpara nje situate serioze. I hedh nje sy Mr. T. Ja ndjej tikun e nervit te kontraktuar, ja ndjej shtrengimin e dhembeve, ja ndjej shikimin e ngurtesuar, qe here pas here i largohet gazetes dhe shkon tek neonazistet. Eshte i ndjeshem Mr. T. I ndjeshem ndaj diskriminimit, ndaj urrejtjes, ndaj dhunes. I lutem me nje veshtrim syri dhe nje gisht tek buza te mos reagoje. Ai me siguron duke mbyllur pohueshem syte.
Ndjej qe ndihem pak si e huaj. Shqiptari i m... - jam edhe une. Ndjej se flas me tim bir gati me peshperima, sikur kam frike se mos me degjojne dhe e marrin vesh. Ndjej, qe filloj te komunikoj me tim bir me prekje ne vend te fjales, e gjej veten tek delegoj komunikimin me femijet tek Mr.T. Cuditem me kete ndryshim timin. Kam pas besuar se nuk ka asgje qe me tremb. Kam kaluar situata jo te lehta ne jete. Por, sot ndjej vetekontrollin te mbyse cdo shenje jete te impulsivitetit. Ndjej vetekontrollin te me beje te vogel, te vockel, edhe me te vockel; gati te padukshme. Ju hedh syte femijeve dhe Mr. T. dhe kuptoj qe kam arritur ne ate faze te jetes sime ku njeriu/gjaku eshte bere shume me i rendesishem sesa vetevetja. Ne ate faze ku njeriu ka arritur te kete dicka te tijen. Ne ate faze ku frika e humbjes eshte e madhe. Ku konfrontacioni nuk eshte me prioritet, bile as edhe opsion. Hesht. Si une te gjithe te tjeret.
Ime gjyshe ka nje fotografi te gjyshit. Bardhe e zi. Ne te duket nje i ri simpatik, paksa ezmer, me fytyre te qeshur. Duket me i vjeter ne moshe. Kjo eshte e vetmja fotografi e tij. Nje fotografi qe nuk e ka kapercyer kurre pragun e shtepise. Nje fotografi qe nuk ka dale kurre nga kutia e gjerave te shtrenjta te sime gjyshe. Gjyshja ime eshte 85 vjece dhe ka jetuar nje pjese te rendesishme te historise se Shqiperise. Jane ngjarje e kujtime qe mua me duket sikur vijne nga nje bote tjeter. Si pune perrallash. Por jo tamam.
3 here eshte djegur shtepia ku e futi gjyshi e ku ajo lindi vajzat: dy here nga italianet dhe nje here nga gjermanet. Neper pyjet ku perpiqej te shpetonte koken nga perndjekjet humbi vajzen e madhe. E vogla arriti te mbijetonte dhe te krijonte familjen e saj. Te kishte dy vajzat e saj.
Mamaja ime nuk ka asnje fotografi te gjyshit, nuk ka asnje kujtim prej tij. Nuk ka ato kujtime qe une dhe ime moter kemi (i ndajme) per/me babain tone: momentet e bukura dhe te keqija, te qeshurat apo te qarat, ecjet dore per dore apo zenkat per hicgje, tekat e pubertetit dhe diskutimet bindese pa fund, lotet dhe perqafimet, ledhatimet dhe doren e ngrohte ne momentet e veshtira. Jo, ajo nuk i ka provuar kurre keto momente. Edhe pse ndoshta do i kete deshiruar shume. Por, megjithate, i jati eshte tempulli i saj. Tempulli ku ajo rrefen dhimbjet e veta, enderrat e veta, ku qan dhe qesh, ku con lule. Tempulli me te cilin ajo krenohet. Tempulli me te cilin ajo betohet. Tempulli ku ndalej marrezia e moshes per mua dhe time moter. Tempulli qe na bente te ndiheshim te pafuqishem dhe, prandaj, edhe perpiqeshim t'i qendronim larg.
M. na hedh nje veshtrim te gjitheve, nje per nje. Te tjeret hedhin fshehurazi nje veshtrim tek une. I ngrene syte, m'i ngulitin per nje sekonde dhe i ulin me shpjetesi prape poshte. Une nuk di c'te bej. I hedh nje sy M. qe ma merr veshtrimin si ftese per te komunikuar.
-Po na rrahin djemte, keta te huaj, - me thote pa e fshehur nervozizmin. Nuk eshte hera e pare. Po behet rruge. Po na rrahin ne shtepine tone.
E veshtroj ne sy dhe kuptoj qe nervozizmin e ka te sinqerte. Largoj syte dhe rrufis kafene qe po ftohet. Me vete filloj te vras mendjen se perse nje njeri si M. qe punon ne nje institucion akademik si ky i yni ndjehet kaq e prekur qe disa kosovare paskan rrahur disa neonaziste.
