Neonazistet, gjyshi dhe une (fund)

Ne dhome hyn E., na buzeqesh, na thote miredita te gjitheve dhe ulet ne te vetmen karrige boshe.
E more vesh, i drejtohet M., shqiptare te Kosoves kane rrahur disa nga djemte tane ne Olten. Ti vjen prej andej. Duhet ta kesh degjuar.
Po, pergjigjet E., e degjova ne radio. Por ... ata djemte tane ishin nje grup neonazistesh qe kishin provokuar te paret.
Une degjova qe disa kosovare kane rrahur djemte tane, pergjigjet M. me nje ton paksa me te zbutur, paksa pyetes.
Ishin neonaziste, perserit E., kishin pare ca te rinj nga ballkani ne stacion dhe i kishin provokuar. Kishin filluar t'u gjuanin. Por, me sa duket, shume shpejt aty ishin afruar edhe te huaj te tjere; mbase kosovare, mbase nga Ballkani; nuk eshte shume e qarte, dhe i shqepen neonazistet ne dru. Tani, njeriu mund te zgjedhe nga kjo histori cfare te doje, vazhdon E. me nje ze te drejte, mund te shohesh te huajin e rrahur nga neonazistet. Por mund te shohesh edhe djemte tane te rrahur nga i huaji.
Ne dhome mbreteron qetesia. Syte vazhdojne te rrine poshte. Tek-tuk dikush rrufit kafene. Une i hedh prape nje veshtrim M.-se. Ajo me hedh nje veshtrim mua. Pastaj, me nje ze kurreshtar drejton nje pyetje qe duket se vjen nga planeti paralel i njerezve qe kishim kerkuar dhe gjetur ne univers: Cilet jane neonazistet?

Kontrollori eshte nje tip i qete, me nje buzeqeshje te embel. Na kerkon biletat me miresjellje. Ja japim me miresjellje. Veren te voglin dhe i jep nje bilete femijesh. Na pershendet dhe kalon me tutje; tek neonazistet.

Biletat, ju lutem, thote kontrollori dhe pret. Me perjashtim te der Führer, te gjithe te tjeret fillojne te levizin ngadale, te kerkojne me pertim biletat dhe t'ja zgjasin kontrollorit.
Faleminderit, thote kontrollori dhe drejtohet nga der Führer.
Bileten, zoteri i ri, - thote thate kontrollori.
Der Führer nuk leviz. Te tjeret qeshin.
E di qe nuk po fle djalosh, prandaj leri keto lodra dhe me trego bileten! Kontrollori mbeshtetet tek sedilja, ruan qetesine dhe ndjek reaksionin e der Führer. Der Führer gerhet me ze te larte. Te tjeret qeshin me ze me te larte. Kontrollori i kap kepucen dhe i jep nje te shkundur teksa i thote urdherueshem: Zgjohuni zoteri i ri, dhe me tregoni bileten.
Une dhe Mr. T. e ndjekim kete skene pa u shtirur me sikur nuk jemi aty. Mr. T. ka hedhur gazeten menjane dhe eshte ne gjendje gatishmeri. Une jam kthyer teresisht nga sedilja e komshijve dhe jam ne gjendje gatishmerie.

Der Führer fillon te levize dhe ben sikur po i del gjumi. Ferkon syte, i pulit disa here, shkund koken dhe veshtron kontrollorin.
Oh, cfare eshte ... ah, je ti ... cfare frizure te bukur qe paske. Ma jep edhe mua adresen, i thote, teksa ja ngul syte kontrollorit me nje buzeqeshje cinike ne buze.
Miqte e tij shperthejne ne te qeshura histerike.
Bileten, thote kontrollori pa e prishur gjakun.
Aman, te keqen, ma jep adresen. Ku i qethe, tek ndonje turk i ndyre?
Djalosh, me trego bileten ose perndryshe do therras policine.
Avash-avash se na trembe, ja kthen me tallje der Führer. Nxjerr bileten, ja jep dhe i afrohet duke e nuhatur.
Tek turqit ke qene, i thote, qelbesh nga era e tyre.
Kontrollori i kthen bileten dhe vazhdon me tutje. Mbrapa tij le te qeshurat histerike, perplasje duarsh e duar qe godasin shpatulla.
Treni ka arritur ne Olten. Neonazistet ngrihen me vrull, dalin gati duke vrapuar, duke shtyre e gjuajtur njeri-tjetrin. Ne vagon bie qetesia. I ndjekim me sy teksa vertiten neper platforme. Treni niset me destinacion Bernen.

I hedh nje sy tim biri. Nuk ka marre vesh gje nga e gjitha kjo. Me sheh, me buzeqesh, me jep nje te puthur me dore, dhe vazhdon shfletimin e librit te tij. Mendoj, se dikur edhe keta djem te rinj neonaziste do kene qene keshtu si ai, paqesore, camarroke dhe me nje buzeqeshje apo puthje gati per njerezit. Ideja se femijet e mi mund te perfundojne nje dite si keta te rinj me fut tmerrin. Mendoj mamane. Mendoj gjyshen. Mendoj gjyshin. Rikujtoj historine e tyre te dhimbshme, rikujtoj historine e Luftes se Dyte Boterore dhe ndjej nje nevoje te madhe. Te rikthehem ne tempullin e gjyshit. Se bashku me femijet e mi.

Neonazistet, gjyshi dhe une (4)

Gjyshin e kapen nje dite vere. Dielli sapo kishte perenduar. Ai sapo ishte kthyer nga Italia. Kishte puthur gruan dhe vajzat, kishte mbyllur syte, kishte thithur eren e familjes se tij dhe kishte hapur valixhen me dhurata. Kishte nxjerre parfumin qe ai ja pelqente aq shume, sapunin me shkume kremi qe ajo pelqente aq shume dhe shallat tantelle qe ajo donte t'i kishte gjithmone perreth qafes se saj te gjate dhe te holle. Ajo shtronte tavolinen pa e fshehur fergellimen qe i shkaktonte cdo kthim i tij.

Ata ishin shume. Kishin thyer deren e shtepise me perdhune, kishin hyre, e kishin kapur dhe kishin dale me te perjashta po aq shpejt sa edhe hyne. Mbrapa lane gjyshen me duar lidhur perpara gjoksit, dy vajzat e vogla duke qare, darken e paprekur. Valixhja e hapur mbante brenda saj gjysmat e dhuratave akoma te pahapura.

Gjyshe, na trego pak per gjyshin, kerkojme une dhe ime moter sa here qe jemi ne Shqiperi. Ky eshte nje lloj rituali per ne; drejtojme te njejten pyetje, marrim te njejten pergjigje. Megjithate, na pelqen ta degjojme e ridegjojme kete histori. Kete jotamam perralle.

Syte 85 vjecare te gjyshes perhumben. Dora e djathte ben nje levizje prej psheretime. Eh, gjyshi juaj, thote ajo ngadalshem dhe e zhytur ne kujtimet e bukura. Ishte i bute, gjyshi juaj, kishte fjalen e embel. Nuk me shau kurre; edhe kur gjella kishte shume kripe e nuk hahej, as kur une e digjja ate. Me shume merzitesha une. Me prekte bute, me prekte floket, me puthte lehte e m'i hiqte rrobat sikur te ishin petale.

Gjyshja ngrihet. Shkon ne dhomen e saj dhe kthehet me kutine e saj te kujtimeve te pavdekshme, qe e mban fort me te dy duart para gjoksit. E hap, nxjerr prej saj fotografine e tij, e sheh nje minute, e lemon fytyren e tij me doren e saj te rreshkur dhe na i kalon ne. Ne e shohim me vemendje fotografine e tij te vetme dhe kerkojme ta perfytyrojme duke levizur ne rrefenjat e gjyshes sone. Pastaj, ajo fut doren perseri dhe nxjerr sapunin, sapunin qe ai i solli ate nate; ate nate te fundit. Eshte nje sapun i bardhe, i vjeter sa mamaja, i lemuar nga prekja e duarve, me te cara nga thatesira dhe koha. Pa ere. Era i ka ikur.

Thone qe gjyshin e kishte spiunuar nje shok. Thone qe shoku e spiunoi sepse donte gjyshen. Thone qe shoku spiunoi sepse nuk duronte dot autoritetin qe gezonte gjyshi. Thone qe, ndoshta, te gjitha jane thashetheme. Ciladoqofte e verteta, ate mbremje vere gjyshin e cuan ne kazerme. Atje ishte edhe shoku i perfolur. I varen te dy, po ate nate. Pa ceremonira, pa rituale; pa kreher dhe pa fjale te fundit. Gjyshja e mori vesh te nesermen. Dhimbja ja mpiu lotet.

Cdo 5 maj, shume njerez vinin ne shtepine tone. 5 maji ishte dita kur tek tempulli i tij faleshin per ta nderuar shume njerez, shumica krejt te panjohur. 5 maji - dita e gjyshit - hero. Dita e vajzes se heroit. Dita e mamase sime.

Sot nuk vjen njeri me ne tempull per te bere nderime: vetem te afermit. Ne, vajzat, nuk jemi me aty. Cdo dite qe vjen, me pak e me pak njerez shkojne atje. I lene ne harrese, tempullit kane filluar t'i bien muret, ca ketu-ca atje. Mamaja ndihet e pafuqishme perballe harreses. I dridhet buza e poshtme, i lotojne syte dhe perpiqet t'i rivendosi copat e rena ne vendin e tyre. Ato bien perseri.

Neonazistet, gjyshi dhe une (3)

M. ben pjese tek ata njerez qe jane gjithmone dyshues per te huajt. Edhe pse i duhet te tregohet e rezervuar; punon ne nje mjedis ku i huaji eshte gjithepresent: shume prej kolegeve jane te huaj, shumica e kolegeve te martuar me te huaja. Kolegu yne zviceran A. eshte prej vitesh i martuar me nje grua nga Afrika. Ne biseda private, M. insiston, duke peshperitur, se kjo martese nuk mund te jete e lumtur; njerezit nga Afrika kane nje kulture kaq te ndryshme nga kultura jone europiane. Pastaj me sheh mua dhe perpiqet te rregulloje pozicionin e sikletshem ku eshte futur duke me perfshire edhe mua ne kulturen e saj: shqiptaret jane evropiane. Por ... vetem une.

Ndoshta eshte vetem pershtypje e imja, por qendrimi i zviceraneve ndaj neonazisteve me vjen i bute. Statistikat tregojne nje rritje te numrit te neonazisteve viteve te fundit, rritje qe vjen perkrah me shtimin e numrit te te huajve. Para pak kohesh ne nje reportazh te "das Magazin", nje reviste autoresh, raportohej per nje fshat ku gati te gjithe te rinjte veshin uniformen simbol te neonazisteve. Per ta, ky eshte akt i tregimit te armiqesimit me te huajt, me keta kriminele qe po prishin rehatin dhe qetesine e tyre publike. Asnje prej tyre nuk kishte pasur asnje incident direkt me te huajt. Asnje prej tyre nuk ishte ne kontakt me te huajt: e megjithate, gogoli i huaj eshte ne mendjen e tyre.

Jane te dhunshem neonazistet. Ne Zvicer me pak. Ne Gjermani me shume. Por viktimat e tyre jane kudo. Kryesisht me lekure te zeze si Mr. C., britanik me origjine afrikane, qe keto dite kerkon t'i japi fund jetes ne Zvicer, ku te lejojne t'i japesh fund jetes. Para 20 vjetesh e masakruan neonazistet, diku ne nje qytet gjerman ku Mr. C. punonte. Ose sinagogat apo varret e cifuteve te demtuara. Apo sulmet kunder te rinjve shqiptaro-ballkanik qe kalojne kohen te stacioni i trenit.

Vagonin e dominojne neonazistet, te cilet duket se jane fare te vetedijshem per efektin e uniformes qe mbartin, per efektin e statusit qe ua jep ideologjia se ciles i perkasin. Djaloshi bjond mbrapa meje ka nje fytyre te mbushur me gjurme plagesh. Me duken si gjurme te lena nga thika: roze ne te kuqe, diku pak me te trasha, diku pak me te holla. Djaloshi bjond duket se eshte komandanti - der Führer i ketij grupi me 5 vete. Ndoshta jane plaget e shumta ne fytyre ato qe ja japin udheheqjen. Te rinjte flasin ne dy gjuhe: gjermanishte lokale dhe frengjishte. Shpejt e kuptoj se i riu te cilit i shoh vetem majen e kokes eshte ose francez, ose nga pjesa zvicerane franceze. Mikut i tregohet per nje koncert te nje grupi neonazistesh, ku pjesemarresit i kishin nxjerre te gjitha te keqiat e ligesite e mendjes dhe shpirtit derisa ishin ngjirur. Dhe pastaj kishin marre shkopat e bejzbollit dhe kishin dale per gjah. Por, kishin pasur fat te huajt ate nate, sepse ishin kthyer heret neper shtepira. Oui, oui, - pergjigjet miku.

Dygjuhesia e te rinjve me jep nje pamje te re te neonazisteve. Perkunder asaj qe kisha besuar, keta nuk ishin njerez te paedukuar; keta dine te shkruajne e te lexojne, kane mbaruar shkolla profesionale; kane nje zanat. E megjithate, kjo nuk mjafton.

Keta njerez qe perbetohen per rregullin publik te prishur nga te huajt, keta njerez qe vrasin e lendojne ne emer te rregullit publik; kane nje sjellje teper vulgare. Kepucet e zeza, te pista, ushtarake me qafa deri diku poshte gjurit i kane vene drejt e mbi stofin e sediljes. Hane sikur rregullat e ngrenies te mos kishin ekzistuar kurre: me goje hapur, me therrime qe ju bien nga goja teksa flasin, e mbeturina qe hidhen pertoke edhe pse m'u aty afer dores eshte koshi i plehrave. Flasin sikur miresjellja te ishte nje tipar i botes njerezore parale qe kerkojme neper univers: me ton te larte, arrogant, fjalor vulgar, fjali te pambaruara sepse te nderprera nga te qeshura histerike, apo gjuajtje kembesh e duarsh njeri-tjetrit. Ne boten e tyre te vogel vagoni yne - publikja gati nuk ekziston. Ne boten e tyre te vogel vagoni - publikja duhet te heshte, te ndjeje frike prej tyre. Kjo na behet shume e qarte. Pyes veten ne se ishin keshtu perpara se te takonin ideologjine, apo i beri ideologjia te tille.

Diku tutje shfaqet kontrollori i biletave. Njerezit, deri tani gati inekzistente, fillojne te kerkojne neper canta e bejne gati biletat dhe abonete. Vagoni perfshihet nga shushurima e kerkimeve.
Po vjen kontrollori, thote njeri prej neonazisteve te sediljes se djathte.
Ku eshte m...?, pyet der Führer, dhe shikon andej nga tregon veshtrimi i shokut.
Degjoni, thote der Führer, ndersa syte i kane marre nje veshtrim te kuq te ndezur. Mos ja nxirrni biletat. Shtrihuni dhe beni sikur po flini. Lereni te llape sa te doje, mos ju pergjigjni. Hajt t'i japim nje mesim ketij krimbi.

Te tjeret fillojne te qeshin. Miku francez kerkon te dije. Der Führer perkthen.
Oui, oui, hahaha, pergjigjet miku.
Une u shtriva, thote der Führer.

Une shoh kembet e tij te hyjne ne cepin tim te syrit te djathte. Kthej koken dhe shoh qe eshte shtrire ne sedilje sa gjate-gjere e fillon te gerhasi me ze te larte.
Hahaha - oui, oui, - hahaha.

Neonazistet, gjyshi dhe une (2)

Derrat cifute, shqiptaret e m..., die Ausländer te ndyre, - thone neonazistet mbrapa nesh. Me ze te larte. Heshtja e vagonit e ben zerin edhe me te larte. Fjalet edhe me te renda. Kjo eshte hera e pare qe neonazistet i kam kaq afer. Kjo eshte hera e pare qe e ndjej se ndodhem perpara nje situate serioze. I hedh nje sy Mr. T. Ja ndjej tikun e nervit te kontraktuar, ja ndjej shtrengimin e dhembeve, ja ndjej shikimin e ngurtesuar, qe here pas here i largohet gazetes dhe shkon tek neonazistet. Eshte i ndjeshem Mr. T. I ndjeshem ndaj diskriminimit, ndaj urrejtjes, ndaj dhunes. I lutem me nje veshtrim syri dhe nje gisht tek buza te mos reagoje. Ai me siguron duke mbyllur pohueshem syte.

Ndjej qe ndihem pak si e huaj. Shqiptari i m... - jam edhe une. Ndjej se flas me tim bir gati me peshperima, sikur kam frike se mos me degjojne dhe e marrin vesh. Ndjej, qe filloj te komunikoj me tim bir me prekje ne vend te fjales, e gjej veten tek delegoj komunikimin me femijet tek Mr.T. Cuditem me kete ndryshim timin. Kam pas besuar se nuk ka asgje qe me tremb. Kam kaluar situata jo te lehta ne jete. Por, sot ndjej vetekontrollin te mbyse cdo shenje jete te impulsivitetit. Ndjej vetekontrollin te me beje te vogel, te vockel, edhe me te vockel; gati te padukshme. Ju hedh syte femijeve dhe Mr. T. dhe kuptoj qe kam arritur ne ate faze te jetes sime ku njeriu/gjaku eshte bere shume me i rendesishem sesa vetevetja. Ne ate faze ku njeriu ka arritur te kete dicka te tijen. Ne ate faze ku frika e humbjes eshte e madhe. Ku konfrontacioni nuk eshte me prioritet, bile as edhe opsion. Hesht. Si une te gjithe te tjeret.

Ime gjyshe ka nje fotografi te gjyshit. Bardhe e zi. Ne te duket nje i ri simpatik, paksa ezmer, me fytyre te qeshur. Duket me i vjeter ne moshe. Kjo eshte e vetmja fotografi e tij. Nje fotografi qe nuk e ka kapercyer kurre pragun e shtepise. Nje fotografi qe nuk ka dale kurre nga kutia e gjerave te shtrenjta te sime gjyshe. Gjyshja ime eshte 85 vjece dhe ka jetuar nje pjese te rendesishme te historise se Shqiperise. Jane ngjarje e kujtime qe mua me duket sikur vijne nga nje bote tjeter. Si pune perrallash. Por jo tamam.

3 here eshte djegur shtepia ku e futi gjyshi e ku ajo lindi vajzat: dy here nga italianet dhe nje here nga gjermanet. Neper pyjet ku perpiqej te shpetonte koken nga perndjekjet humbi vajzen e madhe. E vogla arriti te mbijetonte dhe te krijonte familjen e saj. Te kishte dy vajzat e saj.

Mamaja ime nuk ka asnje fotografi te gjyshit, nuk ka asnje kujtim prej tij. Nuk ka ato kujtime qe une dhe ime moter kemi (i ndajme) per/me babain tone: momentet e bukura dhe te keqija, te qeshurat apo te qarat, ecjet dore per dore apo zenkat per hicgje, tekat e pubertetit dhe diskutimet bindese pa fund, lotet dhe perqafimet, ledhatimet dhe doren e ngrohte ne momentet e veshtira. Jo, ajo nuk i ka provuar kurre keto momente. Edhe pse ndoshta do i kete deshiruar shume. Por, megjithate, i jati eshte tempulli i saj. Tempulli ku ajo rrefen dhimbjet e veta, enderrat e veta, ku qan dhe qesh, ku con lule. Tempulli me te cilin ajo krenohet. Tempulli me te cilin ajo betohet. Tempulli ku ndalej marrezia e moshes per mua dhe time moter. Tempulli qe na bente te ndiheshim te pafuqishem dhe, prandaj, edhe perpiqeshim t'i qendronim larg.

M. na hedh nje veshtrim te gjitheve, nje per nje. Te tjeret hedhin fshehurazi nje veshtrim tek une. I ngrene syte, m'i ngulitin per nje sekonde dhe i ulin me shpjetesi prape poshte. Une nuk di c'te bej. I hedh nje sy M. qe ma merr veshtrimin si ftese per te komunikuar.
-Po na rrahin djemte, keta te huaj, - me thote pa e fshehur nervozizmin. Nuk eshte hera e pare. Po behet rruge. Po na rrahin ne shtepine tone.

E veshtroj ne sy dhe kuptoj qe nervozizmin e ka te sinqerte. Largoj syte dhe rrufis kafene qe po ftohet. Me vete filloj te vras mendjen se perse nje njeri si M. qe punon ne nje institucion akademik si ky i yni ndjehet kaq e prekur qe disa kosovare paskan rrahur disa neonaziste.

Neonazistet, gjyshi dhe une (1)

Eshte e djele. Heret. Jemi ne tren; une, Mr. T. dhe femijet. Po largohemi nga rutina e javes per ne Bern, kryeqyteti zviceran. Jemi rehatuar neper sediljet tona; une me te dy femijet ne sediljen e majte, Mr. T. ne sediljen e djathte. Kemi nxjerre librat e gazetat dhe kemi zhytur kokat ne to. Nuk ka shume njerez ne vagon; disa familje qe ndoshta, ashtu si edhe ne, po i cojne femijet ne kopshtin zoologjik. Mbreteron nje heshtje e mrekullueshme, nga ato qe njeriu i gjen vetem ne tren. Lexojme.

Heshtjen e prishin zera te larte te rinjsh qe sapo kane hyre ne vagonin tone. Qeshin, perdorin fjale vulgare dhe ulen direkt mbas sediljeve tona. Ndjej eren e lekures, me vjen pak si ere palarje. Behem kurioze dhe kthej koken mbrapa te shoh. Nga ana e djathte, mbas sediljes se Mr. T. jane ulur tre te rinj; mbas meje dy: njerit i shoh fytyren, tjetrit vetem majen e kokes. Rri nje minute duke i veshtruar. I riu te cilit arrij t'i shoh fytyren ka floke bionde, te prere shkurt, me pak balluke. Duhet te jete i gjate, eshte i imet dhe mbi te njezetat. Sy bojeqielli. Ne te vertete aspak i shemtuar. I shoh xhaketen e lekures; e zeze, paksa e fryre. Ndjej dyshimin e pare te me vije dhe kerkoj. E gjej. T-shirti poshte xhaketes eshte i zi. Mbi te mbishkrimi: Neonazi Argau.

Rruga per ne Berne kalon permes kantonit te Argaut, nje kanton qe njihet si Hochburg (keshtjelle) e Partise Popullore, SVP. Nje kanton qe ne koloritin lokal te hierarkive luan gjithmone rolin e percmuar te "atij": konservativ, i thjeshte ne mendje, klient i Dolce&Gabana, fabrika qe prodhon tussis (femra te reja, plot makiazh, me bark zbuluar, pantallona te ngushta, taka te larta) dhe neonazistet. Kantoni me perqendrimin me te madh te te huajve nga Ballkani.

Zbulimi i neonazisteve ishte njera nga ato cudite qe shoqeruan njohjen time me vendin e ri. Nje nga ato cudite qe me shoqeron deri me sot. Per here te pare i pashe ne nje 1 Gusht, ne televizor; teksa lajmet percillnin fjalimin e pervitshem te presidentit te Zvicres. Me 1 Gusht 1291; perfaqesues te tre kantoneve, Uri, Schwyz dhe Unterwalden; u mblodhen ne nje vend te quajtur Rütli dhe vendosen krijimin e Zvicres. Pikerisht, ne vendin e quajtur Rütli, ku presidenti i Zvicres mban fjalimin perkujtimor; neonazistet, disa dhjetera, prishen fjalimin e presidentit. Me fishkellima, me thirrje, me bilbila; me ze te larte, me i larte se ai i presidentit. Publiku sheh dhe hesht. Policia sheh dhe hesht.

Identifikimi i te rinjve me nazistet eshte dhe ngelet per mua i pashpjegueshem. Por, ndoshta kjo ka te beje me faktin se njerezit si une, luften e dyte boterore e kane pjese te trashegimise. Gjyshi im eshte nje viktime e kesaj lufte. E vrane fashistet. E varen. Ishte viti 1941 dhe gjyshi vetem 21 vjec. I ri dhe plot me ideale per te cilat la studimet pergjysem. Per te cilat la nje grua te ve me dy vajza; njera e sapolindur, tjetra gati 2 vjec. E sapolindura eshte mamaja ime.

Gjyshi nuk ishte komunist dhe as nuk u be; ndoshta sepse nuk arriti. U kthye ne Shqiperi per te organizuar rezistencen, per te shporrur pushtuesin, per te sjellur lirine. Gjyshja ime ishte asokohe shume e re, shume e bukur dhe shume e lumtur. Kishte rene ne nje burre i cili e donte; qe i sillte parfume eremira, qe i sillte sapune me shkume si kremi, rroba te bukura dhe shume perkedheli. Nje burre qe e mori ne shtepine e tij, qe i dhuroi dy femije dhe enderren e bukur te familjes. Ishte burre xhentil, im gjysh. Dhe shume i mencur. Ndoshta prandaj kishte kaq shume thinja midis flokeve te tij te zinj ne ate moshe te re. Cdo gje do te kishte shkuar si ne perralla per ciftin e ri. Por pllakosi lufta.

Jemi ulur ne dhomen e kafese. E quajme keshtu sepse na sherben per te pire kafene ne kohen e pushimit. Mblidhemi dhe shkembejme ndonje fjale me njeri-tjetrin, tregojme per problemet e jetes, per aventurat e pushimeve, per dashurite dhe krizat, per problemet e punes. Nganjehere dikush i shton kafese nje embelsire te bere vete. M. hyn me hapin e saj te qete dhe me trupin si gjithmone paksa perpara. Merr filxhanin e saj, shkon tek makina e kafese dhe e mbush me kafe. Ulet ne tavolinen e gjate, te mbushur gati plot nga njerezit, hedh nje veshtrim te gjitheve ne dhe thote:

- E morret vesh. Kosovaret kishin rrahur prape ca te rinj ne stacionin e trenit ne Olten. (kanton Argau).
- Sikur ishin neonaziste, - nderhyn Stefan.
- Jane bere te paduruar, jemi bere me ankthe, po na rrahin femijet, - vazhdon M. me tension.
Dhomen e ka pushtuar heshtja.

Epidemia

Ngjyra e syve? – varet nga drita
Makina e preferuar? - e tjetrit
Me të mëngjrën a me të djathtën? - me te dyja
Këpucët që veshe sot? - Clarks
Frika? - Bota shtazore - (mace + mizen e bananeve)
Qëllimi që do donit të arrinit këtë vit? - ai i cdo viti: te arrij ta coj deri ne fund.
Mendimi i parë në mëngjes? - s'kam
Koha e gjumit? - naten
Pepsi apo Koka? – asnjërën
I dalë në grup apo dyshe? - vetem, ose dyshe
Çokollatë apo vanilje? - as njeren, as tjetren
Tymos? – jo.
Këndon? - per femijet
Ke rënë në dashuri? - jam brenda
Do të martohesh një ditë? - mbase edhe tre
A shkon mirë me prindërit? – si gjaku ne vena: ngrohte, rrjedhshem, pa pengesa
I bie ndonjë vegle muzikore? – enderr qe me ndjek nga pas
A ke tymosur muajt e fundit? – vetem ne dimer, kur ajri eshte shume i ftohte e une hap gojen per te thene dicka.
Karemele/cokollata e preferuar? – s'kam
Ke dalë me ndonjë çun muajt e fundit? – kam dale dhe kam hyre
Kur ishe e vogël...? – doja te isha e madhe
Të kanë thënë ndonjëherë " bishtpërdredhur"? – Njerezit zakonisht thone per ty ate qe ti nuk e ke.
Ke vjedhë ndonjëherë në dyqan? – Gjasme. Nje CD te Zucchero. Pastaj ja ktheva dyqanit duke i treguar se si mund ta vjedhin pa e marre vesh njeri. CD-ne ma falen.
C'do bëhesh kur të rritesh? – Plake
Tatuazhe? – jane zhurma, me pelqen qetesia
Njeriu i famshëm i preferuar? – nuk kam asnje lloj afiniteti apo interesi per njerezit e famshem. Ju qendroj larg.
Skuadra e zemrës? – Milan
I dashuri ideal? – ai qe kam
Shokët më të mirë? – ata qe kam
Beson në dashurinë me shikimin e parë? – besoj tek dashuria me degjimin e pare.
Marka e preferuar e veshjeve? – te ndryshme, nga klasike tek ekscentrike.
Pushimet e ëndrrave ? – gjithmone ne endrra
Kafshë shtëpiake? – insektet qe arrijne te hyjne nga dritarja
Këngëtari i preferuar? – disa
Filmi i preferuar? – disa
E ke shkrepur ndonjëherë pushkën? – disahere.
Të pëlqejnë këto pyetjet? – Racionalisht jo! Por me pelqen atmosfera ngjitese, epidemike; sikur na zbret ne toke, na heq per disa caste kontrollin nga vetevetja e na ben me te vdekshem nga c'jemi. Dhe. Me pelqejne njerezit qe me kane ftuar te vdes me ta.
Të pëlqen vetja? – Me pelqen vetja, e respektoj veten; prandaj pelqej dhe respektoj edhe te tjeret.
Jam i varur prej? – vetevetes
Pija e preferuar? – vera e kuqe
Të ka vajtë mëndja skiç për njeri? – jam njeri racional
Akullorja e preferuar? – s'kam
A beson në Zot? – jo
Përshkruaje veten me 3 fjalë. – Self Made Radio
Dita e preferuar e javës? – cdo dite
Çfarë revistash lexon? – Weltwoche & das Magazin
E ëmbël apo e thartë? – as njera, as tjetra
Marka e preferuar e çimçakizit? – s'kam
Ngjyra e flokëve? – si shumica e bashkekombesve
Bishtin apo kokën? - as njeren, as tjetren
Soji? – i mire
Gjatësia? – as e vogel, as e madhe
Dobësia? – njerezit qe qajne, qe vuajne
Pica e preferuar? – mediterranea (vegjetariane)
Fjalia më e shpeshtë në një sms? – ok?
Tipari më i mirë fizik? – ai qe pelqejne te tjeret
Të zë makina, treni, avioni? – makina, nganjehere
Mc'Do apo Burger King? – asnjeren
Lipton Ice Tea or Nestea?- asnjeren
Kafe apo kapuçino? – te dyja, gjithmone me nje gote uje
A shan ndonjëherë? – kritikoj
Do të shkosh në Universitet? – ku tjeter?
Të duket vetja tërheqës? – fushen time magnetike e ndjejne vetem te tjeret
A ke pirë alkool muajin fundit? – po
A ke marrë drogë muajin e fundit? – jo
Filmi vizatimor i preferuar kur ishe kalama? – urithi i vogel
A ke hipur në skenë muajin e fundit? – jo
Sporti i preferuar? – vrapi, noti, yoga
Të kanë rrahur ndonjëherë? – jo
Si do të vdesësh? – pa meraqe
Piercing? – ato klasike
Ngjyra e preferuar? – e kuqja
Pjata e preferuar? – te ndryshme
Prindërit e tu janë...? – ashtu sic do doja te ishin
Ke kalamaj?- te mite
Ke kafshë shtëpiake?- lexo me siper
Aroma e preferuar? – e detit
Njëherë u deha dhe...? – nuk mbaj mend
Muzika e preferuar? – të ndryshme: sipas humorit, stines, vaktit, dhe gjelles
Pa çfarë s'mund të jetosh? – pa integritet
Stina e preferuar? – te gjitha
Flori apo argjend? – te dyja
Kush është personi i fundit që ju mori në telefon? – L.
Si i jep makinës?- nuk i jap fare
Më mirë e pasur apo e famshme? – e lire
Kur je mërzitur shumë....? – e kam kaluar
Si e ke zilen e celit këto kohë? – zile telefoni, si para 30 vjeteve
Sa e ke çuar pa gjumë? – 2-3 dite e net
Ç'do bëje me 1 milion dollarë? – nje udhetim neper bote
Ç'ju bën për të qeshur? – humori i tij
Libri i preferuar? – shume
Çasti më i sikletshëm? – kur kam dale nga fjala
Gjëja e preferuar që ke? – libri & komputeri
Ke lëvizur shtëpi ndonjëherë? – cdo 5 vjet
Puthje apo përqafime?- te dyja, pa pushim
A jeni njeri emotiv? – 50%

stafeta shkon tek te painfektuarit akoma ... Krasta, Bizantin, Karmapolitick, Klodi, Belle, Bepop ...

Bienvenue en Suisse

Sot Zvicra beri nje hap me tej djathtas. Per kater vitet e ardhshme Zvicra do jete me djathtas. E hidhur, por e pritur. Zgjedhjet per parlamentin zviceran nxorren fitues Partine Popullore (SVP). Nje fitore historike. Nje fitore qe i garanton kesaj partie nje madhesi zgjedhesish prej 30%. Nje perqindje e rritur ne menyre galopante ne 10 vitet e fundit. Nje perqindje e siguruar nga atakimi i temave te nxehta: emigracioni, dhuna e te rinjve, asistenca sociale. Tema qe prekin zemren e njeriut te thjeshte, sepse jane tema qe lidhen me lekun e derdhur ne forme taksash dhe me friken e pasigurine e se tashmes dhe se ardhmes. Tema qe lidhen me figuren dhe rolin e shtetit, si syri i madh qe na vezhgon e na merr parane dhe lirine. Tema qe direkt diskretitojne partine qe qendron pas shtetit, Partine Socialdemokrate (SP).

Partia Socialdemokrate: Humbesi i madh, se bashku me Partine e liberaleve, te biznesit, FDP. Te dyja, FDP dhe SP kerkojne modernizimin e vendit, hapjen ndaj Evropes, bashkimin me EU, hapjen e tregut te fuqise punetore. Pa sukses. Modernizimi nuk eshte problemi me i madh qe sot kane njerezit ne Zvicer. Pasiguria, ajo po!

Mbi pasigurine, por nje pasiguri te llojit tjeter, u ngrit dhe fitorja e papritur e jeshileve liberale. Jeshilet liberale jane nje nuance e re e jeshileve, qe nga ana e tyre jane nje nuance e SP. Liberalet jeshile jane me radikale, flasin direkt nga sequencat e filmit "Nje e vertete e sikletshme". E verteta e sikletshme eshte produkti me i suksesshem i vitit te kaluar ne rruzullin tokesor: Fitoi nje cmim Oskar, nje cmim Nobel, dhe 7.7% te elektoratit zviceran. 7.7% nga hici, brenda nates. Historike!

Dhe kristianet (CVP)! Kristianet mblodhen per here te pare ne keto vitet e fundit me shume vota se zakonisht. Ndoshta sepse luajten me mire me figuren e gruas: perfaqesohen ne qeveri me nje femer simpatike qe i ben njerezit per vete. Ndoshta, sepse ishin streha e fundit e njerezve dikur socialiste, qe pakenaqesine e tyre ndaj SP e frenojne ne nje parti me karakter social si CVP.

Arena politike zvicerane po behet nje vend interesant. Ardhja ne politike e Christof Blocher (SVP) & co, ka sjelle nje mentalitet te ri politik: politika eshte bere me agresive, gjuha me provokative. Blocher & co paten guximin te luajne me tema tabu, t'i bejne ato tema te dites, duke fituar njeriun e thjeshte, qe ishte mesuar te gelltiste pakenaqesite ne emer te ruajtes se kompromisit.

Ky politizim agresiv beri qe si askurre me pare zgjedhjet te terhiqnin vemendjen e qytetarit; si askurre me pare qytetari vajti te votoje duke shenuar nje pjesemarrje ne votim qe ky vend nuk e kishte pare qe nga vitet '70: 50%

Ardhja e Blocher futi ne krize nje parti si SP qe ishte e mesuar te kishte elektoratin me te madh, qe per te mbajtur kete elektorat nuk i ishte dashur ndonje perpjekje e madhe, per sa kohe qe kompromisi respektohej nga te gjitha palet. Ne kerkim te nje programi alternativ, qe do te konkurronte ate te SVP; SP e gjeti veten te perdorte ne fushaten e zgjedhjeve te vetmen teme akoma te pazene: temen Christof Blocher. Nje gabim i madh! Blocher, mbas kesaj fitoreje, jo vetem qe ngelet ne qeveri: ai po sjell ne qeveri edhe nje Christof tjeter. Po e ngjyros edhe vete konkordancen* te djathte.

Dhe jo vetem kaq, por keto zgjedhje na treguan se brezi i ri i zgjedhesve ka gjetur perfaqesues te rinj ne skenen politike: SVP dhe Jeshilet; dy parti qe po zevendesojne rolin e partive historike, SP dhe FDP.

E permbledhur: Zvicra sot paraqitet ne formen e nje njeriu qe kerkon jo me hapje te vendit ndaj EU, jo modernizim te metejshem te vendit; qe kerkon me pak shtet, me pak taksa; qe kerkon me pak te huaj, me pak asistence sociale; qe kerkon ajer te paster.

PS: Konkordanca i referohet formules zvicerane te prezantimit te spektrit politik ne qeveri. Qeveria zvicerane perbehet nga 7 anetare qe ju perkasin 4 partive me te medha. Numri i perfaqesuesve te nje partie ne qeveri varet nga madhesia e elektoratit. Perberja aktuale e qeverise eshte: 2 SVP, 2 SP, 2 FDP, 1 CVP. Me fitoren e SVP, lind mundesia qe SVP te kerkoje nje vend te trete ne qeveri: 30% i elektoratit ja justifikon kete kerkese. Ne se SVP do te insistoje (sic edhe pritet) nje anetar i partive humbese duhet te leri vendin. Dhe ky do te jete nje kandidat i FDP. Ardhja e nje kandidati te ri te SVP ne qeveri do te krijonte nje qeveri te perbere nga: 3 SVP, 2 SP, 1 FDP, 1 CVP. Me nje fjale, qeveria merr nuanca te djathta. Kjo do te thote, qe nje qeveri e djathte me nje parlament ku e djathta eshte e fuqishme, eshte ne gjendje te hartoje e miratoje ligje qe favorizojne te djathten.

Politika lakuriq

Personat qe shikoni ne plakatin e mesiperm bejne reklamen e te perbrendshmeve per firmen Migros. Migros eshte, e perkthyer ne gjuhen tone, nje MAPO. Ashtu si MAPOt e komunizmit, Migros eshte simboli i Zvicres. Eshte tempulli i paqes ku mblidhen te gjithe besimtaret e botes, pavaresisht te cfare feje dhe pavaresisht nga konfliktet qe kane me njeri-tjetrin. Eshte tempulli ku mblidhen te gjitha nacionet e botes, te gjitha ngjyrat e lekures, te gjitha llojet e flokeve, te gjitha llojet e trendeve te modes, te gjitha llojet e profesioneve, i pasuri dhe i varferi, zvicerani dhe emigranti, blloku i zi (te majtet ekstreme) dhe neonazistet. Migros eshte simbol i Zvicres sepse me mire se kushdo tjeter perfaqeson karakterin e Zvicres: kualitet te mire per nje cmim te arsyeshem.

Personat ne plakatin e mesiperm nuk jane persona cfaredo lloj. Por nuk jane modele, ne kuptimin e modelit ashtu sic e perceptojme tek, psh, Heidi Klum. Personat ne fjale jane ... parlamentaret tane te se nesermes. Po! Neser kemi zgjedhjet e parlamentit zviceran. Dhe neser, njeri nga keta persona, qe sot eshte thjesht kandidat, mund te jete parlamentar.

200 anetare ka parlamenti zviceran. Me perjashtim te parlamentareve aktive ne media, shumica e ketyre 200 ngelet e panjohur. Por, po kaq te panjohur jane edhe personat qe une duhet neser t'u jap voten time. Cilit t'ia jap besimin tim?

Me sa duket kete dilemen time duhet ta kene nuhatur dikush ne zyrat e padukshme te Public Relantionship dhe ka shtruar pyetjen: cila eshte rruga me efikase per t'i bere parlamentaret te paharrueshem per popullin?

Jetojme ne nje kohe konsumizmi absurd. Jetojme ne kohen e superstareve. Jetojme ne kohen e supermodeleve. Jetojme ne nje kohe ku vulgaritetit i jane hapur dyert e salloneve. Jetojme ne nje kohe kur populizmi eshte shtruar kembekryq. 1+1=2, zgjidhja eshte fare e thjeshte: mbreti lakuriq.

Parlamentari supermodel, parlamentari qe shfrytezon 15 minuteshin (ne kete rast 15 diteshin). Parlamentari qe konsumon te perbrendshme Migros. Si une. Si ti. Si ne. Si 6 milione zvicerane te tjere. Ky eshte parlamentari i se nesermes. Modeli i ri. Qe nuk e mbyll veten neper salla parlamenti. Ose. E mbyll, por gjen edhe kohe te zhvishet bashke me ne, te ekspozohet bashke me ne, te na tregoje se cilen nga te perbrendshmet e Migros ka zgjedhur e, ndoshta, edhe i gatshem t'i shkembeje ato me ty. Me mua. Me ne.

I shikoj keta kandidate. Jane te rinj. Vijne nga te gjitha partite politike. Dhe perpiqem te marr vesh; nga dallojne nga njeri-tjetri? Nuk e di pse, por pervecse atij te famshmit e te perhershmit 1% gjenetik qe dallon njeriun nga njeriu, nuk gjej asnje lloj ndryshimi tjeter. Edhe guximin per t'u zhveshur ne publik e per t'u ulur (apo shtrire) me popullin e kane te njejte.

Te zgjedh bjonden? Bruneten? Apo ishLoliten? Te zgjedh mesoburrin, apo djaloshin qe sapo i ka dale mustaqja? Nuk di c'te them. Keqyr te perbrendshmet e tyre, mbase aty fshihet ndonje pasdomethenie.

E kuqja. Ngjyre e bukur. Por, mund ta shoh edhe si ngjyre te socializmit. A thua me premton politike sociale? Edhe poza qe ka marre; duket shume ftuese, shume bujare, si zyrat e ndihmes sociale. Po e zeza, c'te me thote valle? E zeza eshte ngjyra e tregetareve. Zakonisht keta duan te shumefishojne parate, e i bejne ligjet qe t'i sherbejne ketij qellimi. Por, kjo tregetarja e figures ka dale vete per shitje. Ne se ajo shitet, kush do i marri leket e kush do i shumefishoje per te? Po, ishLolita? Eshte e partise se kristianeve. U prish bota!

Po cmimi? Cmimet jane te arsyeshme per te gjithe: jemi ne Migros!

Neser duhet te votoj, dhe nuk di kujt t'ia jap voten. Juve cilit nga keta do t'ia jepnit voten?

Masturbuesi publik, dhelpra dhe une

Nuk e di nese eshte dhelper apo dhelprak. Erresira e nates nuk me ndihmon per rafinesa te tilla. Por, e takoj herepashere udhes neper park, kur kthehem per ne shtepi nga puna. Ne terrin dhe qetesine e nates.

Universiteti ku une punoj eshte nje lloj kampusi: mbrapa ka pyllin perpara parkun. Ne fund te parkut fillon qyteti. Lidhjen e parkut me qytetin e ben nje urez e vogel ndertuar mbi autostrade, ne fund te se ciles fillojne shkallet qe te cojne apo nxjerrin nga territori i universitetit; ne fund te shkalleve stacioni i tramit. Rruga per tek trami eshte e ndricuar, por vetem pak, aq sa duhet per t'u dhene hijeve te pemeve, stolave te vetmuar dhe neoneve te nates ca forma qe te fusin daten, te frikshme, te mistershme. Hije qe ndoshta kane nje thike te fshehur mbrapa kurrizit. Rruga eshte e shkurter, 5 minuta; por plotesisht e mjaftueshme per hije qe levizin me thike mbas shpine te te ndryshojne fatin e jetes, te ta kembejne jeten me vdekjen. Pa e marre vesh askush. Edhe pse qyteterimi eshte vetem nje fryme larg teje. Kerkesat per t'ia ndryshuar ndricimin parkut e hequr anonimitetin hijeve nuk kuptohen nga arkitekti-baba i parkut. Drita e paket eshte ne harmoni te plote me qetesine e natyres.

Pikerisht, nje nate te erret; teksa ecja e zhytur ne erresiren e nates dhe thellesine e mendimeve, ndesha me dhelpren. Ajo qendronte e shtangur para meje. Une qendroja e trembur para saj. Asnjera nuk levizte. Per nje moment. Dhe pastaj, ajo iku e u zhduk si nje hije, sa hap e mbyll syte. Nuk e di kush u tremb me shume. Ajo apo une. Por di qe zemra ime rrahu e frikesuar edhe ca minuta me pas. Dora ngeli tek zemra edhe per ca minuta me pas.

Dhelper? Nuk munda t'u besoja syve qe dhelpren e njihnin vetem nga kopshti zoologjik i Tiranes dhe nga perrallat me pula viktima dhelprash. Por, ne qytetin tim te ri, dhelprat jane qytetaret e nates. Dalin nga parku apo pylli, kapercejne ura, rruge e autostrada; futen neper bodrume apo kosha plehrash, riqarkullojne ushqimet e lena dhe semundje; dhe kthehen prape tek strofkulla e tyre ku krijohen, ushqehen e edukohen gjeneratat e reja te dhelprave te se ardhmes.

Ne erresiren e parkut, dhelpra dhe une mesuam ta njohim njera-tjetren. Ne heshtje. Me nje shikim. Me nje qendrim. Me nje zhdukje. Ne erresiren e oreve te vona te nates, dhelpra del dhe me pret. E kur me sheh, gezohet dhe vazhdon jeten e saj. Ne erresiren e nates, une kerkoj te gjej dhelpren; e kur e shoh, kur e shoh te zhduket; me clirohet zemra dhe vazhdoj jeten time. Vazhdoj per tek ura. Ku me pret banori tjeter i perhershem i parkut: Masturbuesi publik. Zoti MP.

Zoti MP eshte nje zgjerim njohje bote. Nga ato qe une i mesova ne vendin e ri. Jo sepse ne Tirane nuk ka, por sepse ndoshta nuk e dha rasti ta takoja atje, por ketu. Zoti MP pelqen qoshka te erreta. Pelqen vendin ku ura takon shkallen e pare. Sepse aty ura, pervecse takimit me shkallen; lidhet edhe me nje rrugice qe devijon ne te djathte te shkalleve e rifutet ne labirinthet e parkut te rrethuar nga shkurre dhe peme. Aty, tek takimi i ures me shkallen; ane nje peme e disa shkurreve, m'u tek shtylla e neonit qe ndricon pak; aty e takova zotin MP per here te pare. Nje hije e brishte, e vetmuar; e erret, me nje dore qe leviz ne menyre ritmike; dicka te padukshme midis kembeve. Ky ishte nje moment i pakuptueshem, shpjegimin e te cilit do e gjeja me vone teksa pyesja me pak turp Mr. T. per domethenien. Shpjegimi mbeshtillte brenda fjalet e meposhtme: I semure. I parrezikshem. Injoroje. Mos reago. Kjo eshte jeta. S'ke cfare i ben. Shko ne polici.

Kaloi ca kohe dhe zotin MP nuk e pashe me. Dhe ja, dikur ne vjeshte; zoti MP prape atje, ne qoshe te ures. Kete here me kapi me humor te mire. Me hipi nje e qeshur teksa e shikoja te sterforcoheshe, te renkonte ne perpjekjet e tij ardhese. Shkallet i zbrita gati me vrap e ne fund te tyre fillova te qeshja me ze, duke lene te cuditur njerezit e pare te ketij skaji te qytetit.

Heren e trete e takova nje nate dimri. Nje nate shume te ftohte dimri. Nje nga ato netet e ftohta me temperature disa shkalle poshte zeros. Nga ato netet ku njerezit tkurren nga te ftohtit, e i mbeshtjellin rrobat shume fort mbas trupit per te mos lene asnje pike te trupit ekspozuar te ftohtit; ku njerezit duken si mumje qe levizin; me vetem nje trekendesh midis syve, hundes e gojes te hapur per frymemarrje. Pikerisht nje nate te tille, zoti MP kishte dale per te shuar motorin e tij te ndezur. I kaloj afer, ne rrugen time drejt tramit, dhe nuk ju besoj syve. Nuk ka ftohte? Cfare temperature duhet per t'ia ngrire hormonet? Dhe teksa i parakaloj nuk mund t'i mbaj syte pa rreshkitur mu ne cep te cepit te syrit, teksa jashtemase kurioze kerkojne te shohin pergjigjen e pyetjes: cfare ndodh me ate leng te ngrohte 37°C teksa perplaset me molekula ajri te ngrira? Largohem duke i kthyer kurrizin, dhe nuk mund ta mbaj per freresh trurin qe ka filluar te shohi shatervane lengu organik te ngrire ne ajer qe, teksa ndeshin forcen e rendeses, bien poshte e thermohen ne nje mije cikla mbi token e forte.

Ne pranvere, takimi im me zotin MP u shnderrua ne nje ritual gati te perditshem. Ashtu si edhe me dhelpren. Te dy prisnin te me takonin. Njeri pas tjetrit, ne dy vende te ndryshme. Ne heshtje. Energjetike. Vendin e kuriozitetit tani e kishte zevendesuar bezdija, sikleti. Ne momentin qe dera e punes mbyllej me kercellime mbrapa meje, mendja ime fillonte maratonen paranoide: Eshte? S'eshte? Po te vrapoj, do me njohe? Po te vrapoj, do frikesohet? Cfare eshte ajo hija atje? Ai? Ajo? Kafshe? Njeri? Polici? Ku polici? Hija? Ka thike? Shpejt! Shpejt! Nuk eshte? Shpetove! Oh, jo, doli, aty eshte, mos shiko, kalo shpejt, injoroje, mos reago! Mbaje veten! A nuk do qe te jesh e forte? A nuk do qe t'i dalesh jetes vete zot? Pa ndihmen e askujt? Kjo eshte jeta! Ec tani me kembet e tua! Merr fryme thelle, ngadale, koken lart, kurrizin drejt! Ti nuk ke frike! Po, nuk kam frike, jo se jashtmi, vetem se brendshmi. Kaloj zonen e rrezikshme dhe e ndjej: nervat me jane strapacuar. Mbaj vrapin drejt e ne polici.

Zoti polic, dua te raportoj zotin MP. Prisni. Dhjete minuta me vone vjen zonja police. E qete. Avash-avash. Ka gjithe kohen e botes ne dispozicion. Me zgjat nje formular. E mbush. Kane kaluar 15 minuta. A do jete zoti MP akoma ne park? Ja kujtoj zonjes police qe po te nisemi tani pa humbur kohe, rrezik e gjejme ne park. Zonja police ngre syte ngadale. Me veshtron. Flet duke shqiptuar cdo germe: m-a-p-e-r-s-h-k-r-u-a-n-i-z-o-t-i-n-M-P. E ... nuk mundem, eshte gjithmone nate kur e shoh. F-l-o-k-e-t-i-k-a-c-f-a-r-e-n-gj-y-r-e? Nuk e di. Cdo gje eshte e zeze naten. C-f-a-r-e-k-a-v-e-s-h-u-r? C-f-a-r-e-n-g-j-y-r-e? Nukdi, zeze, cdogjezezenaten, nukdi. H-i-d-h-i-n-j-e-s-y-k-e-t-y-r-e-f-o-t-o-g-r-a-f-i-v-e. C-i-l-i-n-g-a-k-e-t-a-e-s-h-t-e-z-o-t-i-M-P-? N--ukdi--zeze---nate---sorry---n--kdi.

Rri perballe polices e deshperuar plotesisht. E lodhur teresisht. Kam 14 ore pune mbrapa meje, kam ngrene per here te fundit ne oren 12.00; kam pire nje kafe dikur nga ora 16.00. Ndjej urine te me gerryeje nga brenda. Ndjej lotet te me mblidhen tek syte. Duart me bien mbi gjunje. Shpresa se zotin MP nuk do ta shoh me mbas kesaj nate zhduket. Policja me jep nje leter dhe me fton ne policine qendrore per te pare me shume fotografi zoterinjsh MP. Une largohem pa u pergjigjur, pa reaguar.

Te nesermen, takoj z. MP perseri tek ura. Ndjej nervat te me hipin ne maje te kokes. Mendoj t'i afrohem e t'i uleris. Jo, me mire do nxjerr telefonin e do t'i bej nje foto. Apo ta lag me uje? Apo ...? Mendoj 1001 menyra se si t'i laj hesapet njehere e mire me mikun e paftuar dhe te padeshiruar MP dhe pastaj zgjedh te bej variantin 1002: kaloj afer tij, pa reaguar; njelloj si dje, si pardje; si gjithmone. Duke skermitur neper dhembe inatin dhe friken.

Jam ne zyre. Ora 23.00. Le menjane krenarine, i dorezohem teresisht frikes dhe degjoj instiktin e brendshem qe kerkon ndihme. Te rri ne zyre e te fle ketu apo te shkoj ne shtepi? Vendos te shijoj komfortin e shtepise. I bie telefonit. Disa minuta me vone, Mr. T. vjen dhe me merr tek dera e jashtme. Qesh teksa kujtoj ritualin e burrave xheloze qe marrin grate nga puna e i ruajne nga paudhesia e tundimit. Ne djall! Ecim ne parkun e erret. Shohim dhelpren. Na sheh. Zhduket. Une nuk kam me frike nga dhelpra. As nga hijet me thike mbrapa kurrizit me forma nga me te frikshmet. Tek ura nuk e takojme zotin MP, qe ju fshihet gjithmone cifteve. Dhe mberrij ne shtepi me nerva sagllam. Cfare lehtesimi.

PS: Zotin MP e kapen nje jave me pas dhe e cuan direkt e ne klinik. Dhelprat jane shtuar.

Perseritja - nena e dijes ...

... dhe e brainwashing

Ne postimin e SR Objections? ju lexuat se si i kendohej gjate komunizmit dites se pare te shkolles. Lexuam dhe kuptuam se sa natyrshem shkrihej kufiri midis realitetit dhe manipulimit ideologjik. Artikulli i meposhtem eshte botuar po ne revisten Pionieri, por 6 muaj me vone (ose 6 muaj me pare, asgje nuk ndryshon). Eshte shkruar me rastin e festave te 7-8 marsit. Kur e lexova me erdhen nder mend dy gjera: 1) titulli i postimit - Perseritja nena e dijes - shprehje qe e kemi perseritur aq here gjate kohes se shkolles, por kete here perseritja nuk eshte vetem ne funksion te dijes. 2) Me erdhi nder mend nje loje ku na paraqiteshin dy figura ne dukje identike dhe na kerkohej te gjenim 10 (kryesisht 10) elemente qe jane te perbashket ose 10 elemente qe jane ne njeren figure por jo ne tjetren. Ju mund t'i lexoni te dy postimet sipas deshires, ne fillim objections dhe pastaj perseritjen, ose e kunderta. Ne thelb nuk ndryshon asgje dhe loja eshte e aplikueshme per te dy rastet.

Mesuesit dhe nenat

Mesuesit jane njerez te nderuar, sepse ata u japin dije brezave te rinj. Por ne vendet borgjeze e revizioniste, mesueist nuk e gezojne nderimin qw u takon. Perkundrazi, ata jetojne vazhdimisht nen kerbacin e varaferise edhe flaken nga puna.

Keshtu, per shembull, ne vitin e kaluar ne SHBA u mbyllen mijera shkolla, u flaken ne rruge 250 mije mesues, si dhe qindra mije nxenes nuk muden te ndiqnin mesimet. Ne RF Gjermane nga shkurtimet e njepasnjeshme te shpenzimeve per arsimin, do te flaken jashte dyerve te shkollave edhe 25 mije mesues. Ne Portugali deri nga fundi i nentorit te vitit te kaluar ne rajonet malore te Serra de Estreles, ne Lisbone e ne disa krahina te tjera 20 mije nxenes nuk kishin bere asnje ore mesimi, duke vazhduar keshtu "pushimet verore" per shkak te mungeses se mjeteve mesimore. Gjithashtu ne rajonin e Lisbones vetem vitin e kaluar u mbyllen 12 shkolla, ndaj nje numer i madh mesuesish mbeten pa pune. Nje dukuri e tille vihet re edhe ne vendet e tjera kapitaliste, si ne Britani, Itali, Spanje , Belgjike, Holande etj.

Shkurtimet ne fondet per arsimin qe ben borgjezia ne vendet ku sundon kapitali, jane gjithashtu shkak qe miliona femije te mos shkojne ne shkolle dhe keshtu numri i analfabeteve te rritet.

Sot ne bote numri i analfabeteve i kalon te 824 milionet. Qelllimi i borgjezise eshte qe femijet e popullit te mbeten pa shkolle, mbasi keshtu ata e kane me te lehte qe t'i shtypin e t'i shfrytezojne. Perballe kesaj gjendjeje, ne shume vende te botes mijera e mijera mesues e nxenes here pas here hidhen ne deostrate kunder pakesimit te shpenzimeve per arsimin, mbylljes se shkollave etj.

Edhe gjendja e grave, ashtu si edhe gjendja e masave te tjera punonjese, ne vendet ku sundojne kapitalistet e revizionistet eshte teper e rende. sot ne bote grate perbejne numrin me te madh te analfabeteve. Grate punojne ne pune te renda dhe paguhen shume me pak se burrat. Ajo qe ben edhe me te rende gjendjen e gruas eshte papunesia. Ato jane te parat qe flaken ne rruge. Ne Britani, nder 3 milione e ca te papune, pjesen me te madhe e perbejne grate, ndersa ne SHBA 52.7 per qind te papuneve e perbejne grate. Pra, kur nenat jane te papuna femijet e tyre jo vetem qe nuk kane mundesi te vazhdojne shkollen, pasi nuk perballojne dot shpenzimet, por jetojne ne mjerim.

Per keto arsye, mesuesit, grate, nenat ne vendet kapitaliste re revizioniste e ngrene zerin e gjithmone e me shume bashkohen ne radhet e fuqishme te proletariatit.

Nje birre me Befton Beftoni

Nga Miklos Gimes

M'u desh te prisja nje vit te tere per te takuar djemte e radio Beshtijes. Per Radio Beshtijen, kete radio me humor ne internet qe ve ne loje te ardhurit nga Shqiperia dhe Kosova (www.myspace.com/radiobeshtija), une kam raportuar edhe me pare - por pa arritur te takoja beresit e saj. Ata jane underground.

Kur vajta per t'i takuar ne nje kafe ne Niederdorf, m'u duk vetja si ne nje filem spiunazhi. Midis njerezve te zakonshem qe pijne perdite aty, ishin edhe dy te rinj midis 20-30 vjec, njeri pak i mbushur me floke te zeza, tjetri i holle me fytyre te gjate. Me shume nuk mund t'ju tregoj. Se pari m'u desh te nenshkruaj qe nuk do te tregoj se si quhen, ku banojne, ku punojne. "Ka njerez qe nuk ju duket aspak cool kjo qe ne bejme", tha flokeziu, ne nje dialekt te paster Zürich-u. "Maksimumi dhjete vete e dine qe ne jemi radio Beshtija", tha kolegu. Une u ndjeva i nderuar.

Radio Beshtija ka tre bashkepunetore, zemermirin Befton Beftoni, asistenten e tij kaotike Hanusha dhe tamilin Pundi Punani. Te gjitha zerat realizohen me mjeshteri nga djali me fytyre te imet. Ne programin e fundit te radios flitet per Ramadanin. Befton eshte tere kohes i nevrikosur se gjate gjithe kohes qe ai flet ne radio nje gjel i kikiris ne mes te lajmit - ketu duhet te dihet se muslimanet gjate Ramadanit nuk duhet te hane nga lindja e diellit deri ne perendim te tij. Ideja me gjelin eshte me te vertete per te qeshur.

Djemte e radio Beshtijes jane kusherinj, te lindur dhe rritur ne Zvicer. Por origjina e tyre eshte Kosova. "Une nuk njoh asnje familje qe nuk mbeshtet financiarisht luftetaret e lirise", thote flokeziu. "Kur shkojme per pushime atje poshte, na duhet te mesohemi ta mbajme gojen mbyllur. Perndryshe ndodh shume shpejt qe vjen dikush e te pyet "Si e kishe llafin ti?" dhe ta keput me nje pellembe", thote kolegu.

Te dy kusherinjte e shohin menjehere se cilet midis njerezve nga Kosova e fiton lekun me rruge te dyshimta. Por ata kane mesuar gjithashtu qe dyshimet e tyre per origjinen e lekeve ta mbajne te kycur brenda vetes se tyre. "Une nuk dua patjeter ta di se kush i njollos duart", thote flokeziu, "nuk fle me rehat po ta di." Te dy njohin bashkeatdhetare qe nuk dalin rrugeve nga frika e gjakmarrjes. "Sy per sy", thote imcaku.

Te dy duket qe jane te integruar mire, dhe nuk e kane problem fare ta japin veten per vendas; por asnjeri nga te dy nuk deshiron te mohoje origjinen. "Eshte e rendesishme te dish nga vjen", thote flokeziu, "por disa tabu te kultures se prinderve tane duhet te kritikohen patjeter."

Feja, psh, korrupsioni apo sistemi patriarkal. Figura e Befton Beftonit eshte pasqyra ku shihen bashkeatdhetaret e tyre. "Ne nuk duam t'i tallim njerezit", thote imcaku, "ne duam thjesht t'u themi, hej, perpiquni te jeni pak me te hapur per boten"

"Ne duam te ngelemi anonim", thote flokeziu, "sepse shume vetave kjo nuk ju pelqen."


PS: Radio Beshtija, nje radio ne internet, eshte nje radio underground nga kosovaret per kosovaret dhe vendasit. E folur me nje gjuhe shapra-shapra, sic e flasin emigrantet, Radio Beshtija ve ne loje nje sere dukurish te jetes se emigrantit ne Zvicer. Radio Beshtija eshte shndrruar ne nje event, sidomos per vendasit te cilet koncepti i radios i kapi ne befasi. Pasi lexoi lajmin per Radio Beshtijen ne gazete para nje viti, Selfmaderadio (nderkohe e abonuar tek Radio Beshtija) u perpoq t'i kontaktonte djemte e radios, por pa sukses. Nga artikulli i mesiperm do e keni kuptuar perse. Selfmaderadio falenderon perzemersisht Miklos Gimes per artikullin dhe lejen per ta sjelle ate prane jush. Artikulli eshte botuar ne te perditshmen zvicerane Tages Anzeiger, 8 tetor, 2007. Perktheu Selfmaderadio.

Objections?

Erdhi shtatori dhe te gjithe ju pioniere te dashur u ulet ne bangat e shkolles, te rrethuar nga kujdesi ateror i Partise dhe i shokut Enver. Por per moshataret tuaj ne vendet kapitaliste e revizioniste gjendja eshte krejt ndryshe. Qeverite ne keto vende nga viti ne vit i pakesojne shpenzimet per arsimin, shtojne taksat per shkollat, rritin cmimet e librave, flakin ne mes te kater rrugeve mesuesit. Keshtu qe dyqind milione femije ne bote sot jane pa arsim e dije. Duke qene se pjesa me e madhe e prinderve te tyre jane punetore te varfer ose te papune, keta femije detyrohen te enden rrugeve per te gjetur pune ose per te lypur. Femije te tille ka jo vetem ne vendet e Afrikes, te Azise e te Amerikes Latine, por edhe ne rruget e qyteteve te Evropes, te SHBA-se etj. Mbi supet e tyre qe ne moshen 6-vjecare rendin pesha e rende e shfrytezimit te eger kapitalist.

Varferia ka pllakosur shume vende te botes. Keshtu, psh, sot ne bote vuajne nga uria dhe na ushqimi i pamjaftueshem 610 milione njerez. Shtypi i huaj shkruan se po te vazhdohet me ritmet e tre viteve te fundit, ne vitin 2000 do te kete nje miliard njerez te uritur. Cdo vit nga uria dhe nga mungesa e ushqimeve vdesin mesatarisht 40 milione veta, gjysma e te cileve jane femije. Sipas te dhenace te botuara nga shtypi i huaj del se nga 122 milione femije qe linden me 1980, 12 milione vdiqen pa mbushur vitin.

Ne kushte te tilla shfrytezimi e varferie, numri i femijeve analfabete shtohet nga viti ne vit. Sot ne bote ne cdo pese veta njeri eshte analfabet. Parashikohet qe ne fund te shekullit do te jene shume me teper. Dhe keta analfabete nuk jane vetem ne vendet e pazhvilluara, por edhe ne vendet e industrializuara. Ne vendet e Tregut te Perbashket Evropian ka rreth 15 milione analfabete. Numri i analfabeteve ne Itali arrin ne 2.5 milione, ne RFGJ 1.5 milione, ne Britani me se 2 milione, ne SHBA rreth 25 milione.

Vetem gjate vitit 1982, ne RFGJ u regjistruan ne zyrat e te papuneve 18636 mesues. Edhe gjate vitit ne vazhdim shume mesues do te mbeten pa pune. Qysh nga viti 1979 e ketej, ne Britani jane mbyllur dyert me se 800 shkolla fillore e te mesme dhe jane pushuar nga puna 105 mije mesues. Shembuj te tille ne vendet kapitaliste e revizioniste ka aq shume, sa s'i permendim dot ne nje shkrim.

Lind pyetja: Pse ndodh keshtu? Pergjigja eshte e qarte: Sepse qeverite e ketyre vendeve duan t'i mbajne popujt ne padituri, qe t'i shfrytezojne sa me teper, qe proletariati te mos ngrihet ne lufte per liri e barazi. Por ne te vertete proletariati dhe njerezit perparimtare te botes po e rritin dhe po e forcojne cdo dite luften e tyre kunder shtypjes, shfrytezimit dhe paditurise.

Dora

Ne se do te kishte mundesi te zgjidhte, do ishte larguar menjehere nga kjo dhomez e vogel per dy vete. Nje dhomez, dera e se ciles duhej te ishte gjithmone e mbyllur. Nje dhomez e izoluar, ku nuk hynte asnje pipetime jete. Nje dhomez e vogel qe ngrohej nga ngrohtesia e trupave. Nje dhomez qe i bente njerezit me pahir shume intim. Nje dhomez ku njerit i ngjitej ne trup ngrohtesia e parfumuar e tjetrit. Ne se do te kishte mundesi do te kishte dashur t'i jepte fund ngercit te barkut qe i shfaqej sapo i afrohej deres se asaj dhome. Por nuk kishte mundesi. Ai ishte udheheqesi i temes se saj te diplomes sapo te filluar. Gjerat e filluara duhen cuar deri ne fund.

Nuk i pelqente ai njeri. Nuk i pelqente pucrra e tij e madhe ne mes te gjuhes. Pucrra qe ishte brenda cdo fjale te tij. Pucrra qe ja linte mendimet varur sa here qe shfaqej. Mundohej te mos e shikonte gjuhen, te perqendrohej diku tjeter. Mundohej t'i fiksonte syte tek syte e tij. Por, nuk mundej t'u rezistonte gjate. Ne syte e tij kishte gjithmone nje veshtrim qe kerkonte te shihte dicka pertej syve te saj. Mundohej te shikonte tek gjerat qe ai shpjegonte ne ekranin e kompjuterit. Shifra, shifra dhe prape shifra. Zeri i tij, i ngarkuar me autoritet arrogance perpiqej t'i shpjegonte se si kryqezoheshin te gjithe keto shifra ne softwarin e ri analitik. Syte e saj sforcoheshin teksa merrnin pamjen e perqendrimit.

Ishte hera e trete qe futej tek kjo dhomez. Punonjeset perjashta e kishin garantuar qe edhe ato punonin vetem me shefin ne ate dhome. Shefi ishte nder me te miret. Si baba. Fat qe ai pranoi ta merrte nen udheheqje. Tani qe ka ardhur dhe kompjuteri i ri bashke me analizatorin. I vetmi ne vend. Diploma e kishte te garantuar suksesin. Te mos kishte frike. Ato ishin aty sa here qe ajo te kishte nevoje per ndihme. Tek syte e punonjeseve kishte pare nenqeshjen e ngrohte te syve te prinderve. Sy qe thoshin, je akoma adoleshente, nuk ke hyre akoma ne jete, do mesohesh. Ajo perpiqej t'u besonte. Perpiqej t'i thoshte vetes qe po e tepronte. E akuzoi veten per paranoide. E talli veten. E perqeshi. Qeshi. I kujtoi vetes se ky nuk ishte mashkulli i pare me te cilin ajo rrinte vetem per vetem ne nje dhome. Por, prape, ate ndjenje te cuditshme ngerci ne bark nuk e hoqi dot.

Teksa hynte, ndjeu kembet t'i beheshin me te renda. Ndjeu krahet t'i mbeshtilleshin rreth trupit. Ndjeu trupin te perkulej paksa mbi krahet. Buzet te mberthyera. Syte me veshtrimin nga poshte lart. Ne akt pergjimi. Ne alarm te plote.

Eja, - i tha ai. Syte zhbirilues, vetullat paksa te menduara, cepi i buzes lehtaz majtas. Dora e djathte tregonte karrigen prane kompjuterit. Pucrra u shfaq shkurt. Ajo beri sikur nuk e pa. Pershendeti me koke, mbylli deren dhe u afrua ngadalshem. I hodhi nje veshtrim ores. 9.00. Uroi ne heshtje qe te ishte 10.00. U ul ne karrige.

Sot do te vazhdojme me funksionet llogaritese, - tha zeri atoritar. Ajo u perqendrua tek kompjuteri. Zeri filloi te shpjegonte funksionet nje nga nje. Mesatarja. Gabimi relativ. Gabimi absolut.

Ajo degjonte si ne mjerrgull. I hodhi nje veshtrim vjedhurazi ores. 9.30. Psheretiu brenda vetes se saj. Edhe gjysem ore. Ndjeu stresin t'ia clironte qafen. Ndjeu guximin t'i ngjitej deri tek syte. Pohoi me ze. I hodhi nje sy shefit.

Asaj ju be se pucrra po rrinte perjashta me gjate se zakonisht. Asaj ju be se ndjeu nje dridhje te lehte te ajrit midis tyre. Asaj ju be se syte e tij ishin me zhbirilues se zakonisht. Ktheu menjehere koken tek kompjuteri. Ndjeu ngercin t'i zgjidhej e t'i behej panik. Ndjeu frymemarrjen t'i frikesohej.

Zeri monoton shpjegonte.
Doren e tij e ndjeu fillimisht diku poshte gjurit. Ishte shtator, akoma nxehte. Ishte veshur me nje fund te holle vere paksa nen gjunje. Dora filloi te ngjitej pak me lart, avash-avash. Ju afrua gjurit e filloi t'ia perkedhelte. Ishte nje prekje e lagesht.

Ajo ndjeu frymemarrjen t'i ngjitej ne gryke. Ndjeu flegrat e hundes t'i mbyllen. Ndjeu gjakun ta shponte. Ndjeu trupin t'i ngrinte. Ndjeu trurin t'i mpihej. Ndjeu nje paralize totale. Koha kishte ngelur pezull.

Zeri shpjegonte.

Ne mungese te rezistences dora ishte bere e guximshme. U ngjit me lart duke u zvarritur, edhe pak me lart, edhe pak me lart. Deri tek mesi i kofshes. Ajo filloi te llogariste distancat. Duhet te bente dicka. Te bertiste? Te ngrihej dhe te ikte? Cfare do thoshin punonjeset matane? Si do t'ua shpjegonte? Skandal? Ajo ne qender? Do ta besonin? Ndjeu doren te zvarritej me lart. Ndjeu syte t'i dilnin nga vendi. Ndjeu nje ngulcime brenda vetes. Ndjeu veshet t'i bucisnin. Ndjeu tmerrin e asaj qe e priste. Ndjeu nevojen per te bere dicka patjeter. Ndjeu pafuqine e te ndergjegjshmes per te bere dickane. Ju be se do shperbehej ne njemije copa.

Dhe atehere! Papritur! Ndjeu doren e saj te majte te levizte, te vendosej mbi doren e tij, t'ia kapte dhe ta largonte me force diku ne drejtim te tij. E gjitha ne nje filigrame sekonde. Ne heshtje. Dora e larguar nuk beri rezistence. Ju kthye te zotit dhe ngeli atje e palevizur. Dora e saj u vendos mbi kofshen e saj si per ta mbrojtur nga nje invazion iri.

Zeri monoton vazhdonte.

Ajo pa oren, kishin ngelur edhe dhjete minuta. Dhjete minuta qe cuditerisht iken shume shpejt. Zeri mbaroi. Ajo u ngrit. Pa ja hedhur syte, pa folur, u drejtua drejt deres. Ne anen tjeter e prisnin syte e qeshur te punonjesve. Ajo u shtrengua dhe buzeqeshi. Pyetjeve te tyre ju pergjigj me miresjellje. Ai erdhi prane tyre, me pozen e njeriut shef-baba dhe i dha daten tjeter te takimit. Pucrra doli dhe u zhduk disa here. Kete here ajo nuk ja hoqi syte. I pershendeti te gjithe dhe doli perjashta. Mbylli syte. Mori fryme thelle. Hapi syte dhe i hodhi nje sy dores. Ishte dora e saj. Ishte dora e saj.

Ajo qe femijet duan

... nuk eshte gjithmone ajo qe ne duam. Me keq akoma, ajo qe ata duan mund te jete dicka qe ne nuk e duam fare-fare. Po, fare-fare ama. Kjo eshte nje nga leksionet e para qe prindi merr nga femija.

Se fundi i bleva tim biri eames plywood elephant. Nje loder-karrige ne formen e elefantit. Nje ekzemplar unik, krijuar me 1945 nga cifti Charles dhe Ray Eames, designer te famshem amerikane, dhe i zoteruar deri me sot vetem nga familja Eames dhe New York Museum of Modern Art. Dhe ja vjen viti 2007, dhe me rastin e 100 vjetorit te Charles Eames, riprodhohen 1000 cope te elefantit me te kerkuar ne bote. Sigurisht, une si nene me pretendime te larta shijore; dua qe ime bir te edukohet me ndjenjen e se bukures, me ndjenjen e vleres; me ndjenjen e vleres se pavdekshme. Keshtu qe cdo loder, cdo liber, cdo rrobe e tij kalon nepermjet nje filtri te holle qe grafikisht perfaqesohet nga sy gjithe dyshim dhe rrudha kritike.

Elefanti i Eames eshte jashtezakonisht estetik, i prodhuar me nje teknike teper te rafinuar nga nje cope e vetme druri, e punuar me nje perfeksion zviceran dhe shume funskionale: eshte loder dhe karrige. Perfekte. Zgjas doren dhe prek siperfaqen e lemuar te elefantit dhe i gezohem si femije. Jam shume e lumtur. Mbyll syte dhe zhytem ne enderra te lumtura. Shoh se si femija im ja jep elefantin femijes se tij. Ky, kur nje dite behet burre, ja jep me tutje femijes se tij. Ky po keshtu. Duke thene: ky eshte nje eames plywood elephant, nje nga te 1000 ekzemplaret qe datojne vitin 2007.

Obsesioni im per gjerat me vlere te pavdekshme eshte e kushtezuar nga historia e familjes sime. Nje familje ku tre brezat e tij te fundit i kane trasheguar njeri-tjetrit histori. Nje familje bashkelojtare e te gjitha ngjarjeve historike qe u luajten ne territorin shqiptar gjate gjithe shekullit te 20te. Nje familje ku cdo brez e ka filluar nga zeroja. Dhe pasi cdo brez arrinte te ndertonte e akumulonte vlera materiale te trashegueshme per brezin tjeter, ndodhej perpara nje katastrofe historike qe i linte perseri te shmaterializuar. Vetem me rrobat e trupit. Te djegur, te rindertuar; te djegur perseri, te kolektivizuar; te cvleftesuar dhe akoma te pakompensuar. Brezi im, pasi perseriti edhe njehere fatin e zeros; hodhi torben ne krah dhe mori rrugen per te plotesuar endrren e edukimit, te vetmen enderr akoma te enderrueshme dhe te realizueshme. Brezi im: 9 te rinj, 2 kontinente, 5 shtete.

Per mua, largimi kishte edhe nje qellim tjeter, nje qellim me final: te prishte trashegimine. Te fillonte me ne fund nje trashegimi te re. Trashegimine pa eshtra heronjsh qe iken e nuk njohen femijet e tyre, pa heronj qe nderohen si baballare nga mijera anonimate por nuk u bene baballare per femijet e tyre; pa lule obligatore ne varreza, pa kenge perkujtimore. Te fillonte nje trashegimi modeste, fare-fare modeste, nga ato qe nuk i perflet njeri pervecse brezave qe bejne familjen. Nje trashegimi, ku brezat e sigurojne vazhdimesine nepermjet kodeve banale materiale. Nje trashegimi qe te kujton syndykun e gjyshes qe hapet dhe te ofron nje molle, apo nje centro te bere me grep, dikur, nga gjyshja kur ajo ishte akoma e re dhe e bente per t'ja shtuar pajes se nuserise. Ose, nje elefant te Eames. Nje trashegemi me brezat qe adhurojne qetesine e paraardhesve, deshiren e tyre per te shijuar gjerat e vogla e te bukura te jetes. Jeten!

Nga meditimi me nxjerr nje tingull i tmerrshem. Duhet ta quaj melodi, por nuk mundem. Nje tingull nga ato qe te bejne veshet me dhimbje. Nje tingull zhurme. Tingulli del nga nje cope e shemtuar plastike qe quhet valixhe-kenge, loder per femije, nga ato per konsum masiv. Shume e lire dhe shume pavlere. Nje nga ato lodrat kaq te shemtuara sa qe nuk te vjen as ne enderr. Ose kur te vjen, fillon dhe kerkon t'i gjesh ndonje lloj simbolike.

Kete loder ma beri peshqesh nje mikeshe e imja. Shume e mire. E kishte paketuar per pale shtate qejfe, ja dha ne dore tim biri ndersa me leshonte nje shikim me nenkuptime dhe nenqeshje. Horror! - ishte fjala qe me shpetoi nga goja kur e pashe te cpaketuar. E dashur, - me tha, - kete thashe edhe une kur ma sollen per vajzen. Kjo loder ta ben jeten ferr dhe veshin shoshe. Dhe une frustrimin tim po ta kaloj ty, si nje stafete. E gezofsh!

Nuk e di perse, por kam krijuar bindjen se afeksioni mbas mesatares eshte i lindur! Afeksioni pas te bukures i kultivuar. Kultivimi i afeksionit per te bukuren duhet te jete nje nga ato aktivitete qe kerkojne energji shume te madhe, sepse eshte kunder natyres, kunder rrymes. Vrapoj mbas tim biri dhe i lutem ta leri kete loder e te luaj me elefantin.

Shiko, - i them - po t'i hedhesh nje rrip ne qafe e ke si kotele.
Me vone, - ma kthen duke imituar tingullin zhurme.
Shiko, - i them - mund te ulesh tek elefanti dhe te marresh rrugen per vende te panjohura.
Me vone, - ma kthen ai.
Shiko, - i them - elefantin mund ta cosh tek kopshti zoologjik dhe atje luani te gjithe bashke.
Me vone, mami, - ma kthen duke bere nje levizje padurimi me dore si per te me thene, mos ma nderpri kengen.

Me vone! Per here te pare ma tha para 3 muajsh. Nderkohe veshet me jane bere shoshe. Ndersa djali vazhdon ta shtyje ceshtjen e trashegimise me vone, une shikoj me deshperim elefantin ne duart e mia. E ledhatoj, i kenaqem ndjesise qe druri i cilesise se larte le ne pellemben e dores time dhe ndihem e deshtuar ne edukimin tim te vlerave te pavdekshme. Por, te pakten, elefanti eshte i imi. Sot.

Shenim: Mikesha ime eshte prape shtatezane. Aha! Jeta eshte e bukur! Hakmarrja e embel!

Emocione pasaporte

Pasaporta skadoi. Koha per ta zevendesuar me nje te re. Nje telefonate ne ambasade, nje vajtje tek fotografi, nje fluturim avioni me kthim. Nje qendrim para sportelit. Dhe nje eksperience! Nje eksperience, e cila te ben ta mbash e shtrengosh me fort pasaporten, qofte tek xhepi i kemishes, qofte tek canta e dores. Nje eksperience qe te ben te ndihesh ne anen tjeter te ylberit, ne anen e atyre qe ja kane dale ta mbijetojne ate. Emocionalisht. Por edhe fizikisht. Une jam nje nga ata.

Eksperiencen e marrjes se pasaportes shqiptare une e fus ne ato eksperienca qe duhen harruar sa me shpejt, qe njeriu duhet te perpiqet ta harroje sa me shpejt. Sepse, kjo ndoshta eshte e vetmja menyre per te ruajtur shendetin. E vetmja menyre per te ruajtur respektin per veteveten.

Ne nje qoshe te humbur te Tiranes, ne stacionin e fundit te nje linje autobuzi qe mezi vjen, zyra e pasaportave te le shijen e varferise dhe mjerimit. Estetik dhe intelektual. E vendosur perkrah nje komisariati policie, perpara zyres nje dhomeshe gjendet gjithmone nje grumbull njerezish (qe gjithmone deshtojne te mbajne nje rradhe); dhe brenda saj dy gra qe sillen sikur nuk ekzistojne. Apo, sikur nuk ekziston ti.

Teksa ploteson formulare, qe kane cilesi me te dobet letre se sa letrat qe mbeshtjellin qofte; fillon dhe preokupohesh nese ja ka vlejtur qe ke ardhur deri ketu. Sepse, ndersa perpara murit te zyres qendron nje orar shteteror, grate punonjese vendosin qe, pikerisht sot do ta mbyllin zyren me heret. Perse? Askush nuk e ndjen nevojen te shpjegohet. Perspektiva e ardhjes perseri te nesermen, mundesia e mosfutjes se dokumentave as neser, jane imazhet e vetme qe levizin ne koke.

Shpejt te krijohet pershtypja qe e gjitha eshte pjese e nje loje. Pyetjet i bejne ata qe vijne nga jashte. Vendasit hyjne menjehere ne loje. Fillon nje lloj ankimi i pernjehershem. Mbas ankimit, fillojne dhe degjohen zerat e pare qe kerkojne t'i mbajne anen punonjeses. Dhe menjehere mbas kesaj, fillon nje lloj rituali qe e njohim vetem nga filmat hollivudiane, me bad cop dhe good cop. Te dyja rolet i luajne njerezit qe kane nevoje te dorezojne ate cope te zhubravitur letre. Punonjeset sillen sikur nuk jane aty. Ose, sikur ti nuk je aty.

Loja duket se funksionon. Pa kunder reaksione verbale. Thjesht, nje dore qe zgjatet drejt teje - veshtrimi diku tjeter - qe te kerkon dokumentin. Dora jote zgjatet midis duarve te tjera qe kerkojne te njejten gje. Kapet nga dora e punonjeses Nr. 2. Kjo ja percjell tekstin e dokumentit punonjeses Nr. 1. Gjatesia? Ngjyra e syve? Cdo gje regjistrohet nderkohe qe ti je aty per t'u verifikuar por, prape, nuk ekziston. Dora e punonjeses Nr.1 mbaron se shkruari, te zgjatet nje dokument tjeter, nje fraze qe nuk e kupton dhe je i lire. Dhe i lumtur, se pas oresh qendrimi ke arritur t'i hysh rruges se enderrave. I lumtur, qe arrite te mbaje gojen dhe te mos hyje gabimisht ne nje loje, kodet e se ciles nuk i kupton, ne nje loje qe nuk di ta luash. I lumtur, qe nuk perfundove i vrare nga vulgu verbal i punonjeses. Si dikushi dje. I lumtur qe nuk perfundove i rrahur paq nga polici i rajonit prane, si dikushi dje; qe kerkoi te trajtohej si njeri, qe kerkoi nje pergjigje per pyetjen e bere. Qe kerkoi qe ta shikonin ne sy.

I hedh te gjitha mbas shpine dhe i gezohesh vetem nje gjeje. Se ardhmes. Me pasaporten tende ne xhepin e kemishes apo ne xhepin e vogel te cantes se dores. Me bileten e kthimit ne mes. Duke shkuar atje ku te trajtojne me mire se ne vendin tend.

Edukim ... ndoshta me pasoja

Oh, ne maje te fikut hipa
bum c'u rrezova
Oh, ne maje te fikut hipa
bum c'u rrezova

Oh, erdhi gjyshja
m'foli hop
hop u cova
Oh, erdhi gjyshja
m'foli hop
hop u cova

Nuk jam cmendur! Dhe kjo perle nuk eshte e imja. Ky eshte teksti i nje kenge e kategorise turbofolk, per femije. Eshte nje tekst gjenial, qe perseritet monoton nja kater here. Njehere vjen gjyshja, njehere vjen mami, pastaj babi, dhe prape vjen gjyshja. Dhe djaloshi i kenges cdo here bie nga maja e fikut. Nje fabul shume domethenese. Djali perserit gjithmone te njejtin gabim, nga i njejti vend: maja e fikut. Konkluzioni: djaloshi ka probleme me memorien e gjate; nuk arrin te mesoje se po te hipesh ne maje te fikut, mund te biesh; tamamtamam - ke rene nja tre a kater here. Ndoshta memoria e gjate u shkurtua kur ai ra qe heren e pare nga maja e fikut dhe ngeli e demtuar per jete. Femija vjen ne qark. Por, pavaresisht nga kusuret e djalit dhe memories se tij, familja eshte gjithmone aty. Gjyshja ne shtepi. Mamaja ne shtepi. Babai ne shtepi. Dhe me turne dalin dhe i shkojne femijes prane sa here qe ky katapulton bungee jumping. Familjaret rrijne shume te qete. Nuk reagojne histerikisht. Nuk e gjuajne. Nuk e keshillojne. Thone vetem nje fjale: Hop. Te cilen djaloshi e ndjek verberisht. Dhe e gjithe kjo fabule e thjeshte e mbreselenese ndodh nen ritmim bum-bum, qe aq mjeshterisht i ngjan zhurmes bum, qe finalizon kontaktin e femijes me tokes, kur ky mbaron fluturimin nga maja e fikut. Kjo eshte nje kenge-krimb, qe futet ne vesh, kalon kufjte e tij membranor dhe perfundon drejt e ne qendrat e trurit qe te pafuqishme i dorezohen struktures se kenges; kenga gjen strofkullen e vet diku aty dhe paraziton pergjithmone.

Rezultati: nje femije rreth 4 vjecar, qe vertitet duke kenduar majen e fikut e duke kercyer pupthi e hopthi mbas cdo hopi e bumi.

Tragjedia: Ky femije eshte i joti!

Kenga me erdhi e fiksuar ne nje CD me kenge per femije. Nuk po diskutoj cilesine e CD dhe faktin qe ishte e kopjuar (mbase ne kompjuterin e punes). Po diskutoj thjesht perzgjedhjen e kengeve. Trendin e tyre.

Dikur, kendonim bubrrecin: moj bubrrec, moj bubrrec, ti gjith diten ec e ec. Ose kendonim, oplala per litari, mbahem fort si marinari. Ose: ja na erdhi viti i ri, sa jam i gezuar. Po sot?

Sot menyja eshte bere shume e larmishme, ashtu si edhe tranzicioni i gjate. Ne fillim bubrreci jo politik, pastaj macoku qe ngelet pa pune se femijet e kopshtit socialist jane pastertore, mezi eshte kontemporan postkomunist; maja e fikut dhe bum bum, dhe ne fund vetedije feminore nacionaliste: rreth e rreth perqark, globi rrotullohet, ja atdheu im, ja permes kaltersise, Shqiperia ime.

Shqiperia ime! Si t'ja sjellesh Shqiperine tende femijes tend qe ne kete Shqiperi eshte vetem nje vizitor kalimtar? Si t'ja mesosh shqipen e Shqiperise femijes tend qe flet, mendon dhe enderron ne nje vend me nje emer tjeter?

E gjetet: me muzike per femije. Por, ky lloj edukimi teksa te zgjidh problemin e gjuhes, te sjell probleme te tjera. Mund te jete me pasoja. Sepse ose e con femijen ne realitete qe nuk ekzistojne e ngjajne me absurde se kurre, ose i meson shijen e keqe te turbofolkut. Ne rastin me te keq, neser femija jot eshte publiku i Ciljetave te se ardhmes. Ose, ne rastin akoma me te keq, ne te vertete fare tragjik: femija e identifikon Shqiperine time me shijen e keqe dhe e shkund nga momenti i permendjes me nje levizje dore perpara syve, si per t'i thene bashkebiseduesit te tij: harroje!

Post note: Tani qe po e mendoj prape, ajo maja e fikut mos ishte ndonje metafore tranzicioni dhe une nuk e kuptova?

Biznesi me shkencen

Inspirimin per kete koment ma dha nje artikull botuar sot tek "Gazeta Shqiptare" on line. Titulli: "Zbulohet shkaku qe ben vdekjeprures virusin H5N1".

Nje titull i tille; bombastik, perfundimtar, shpresedhenes; me ben ne menyre te vetevetishme te ngre vetullat shume lart e te hap syte. I hedh nje sy Lancet (burimi i informacionit), rilexoj interpretimin shqiptar te tij dhe kuptoj: Ky eshte sensacioni i radhes i fabrikuar nga media. Sepse, ne te vertete, shkaku perse virusi H5N1 eshte vdekjeprures nuk dihet akoma. Shkenca eshte duke punuar. Shkencetaret per te cilet "Gazeta shqiptare" raporton jane tek ABC-ja e nje studimi. Shume pershkrues. I thjeshte.

Studiesit e referuar kane analizuar ne menyre sistematike trupat e njerezve te vdekur nga ky virus, kane bere biopsi, kane bere teste te ndryshme ku kane matur parametra referuese dhe kane vene re me cudi; se ky virus nuk shkakton deme vetem ne mushkeri, sic mendohej me pare, por edhe ne pjese te tjera te trupit. Kane vene re se virusi shoqerohet me ndryshim te parametrave imunitare.

Lajmi i mire eshte: per here te pare ndermirret nje studim i tipit global: teresia e simptomave tek grupi i te vdekurve, perkundrejt atyre te nje individi te vetem. Per here te pare hartohet nje lloj katalogu i simptomave qe shoqeron infeksionin dhe vdekjen nga H5N1. Pyetja ishte dhe ngelet: Si? Cilat jane mekanizmat me te cilat virusi deperton qelizen dhe e shkaterron ate, si arrin te shumefishoje efektin nga nje qelize ne nje ind, ne nje organ, ne te gjithe trupin?

Si-se i shtohet pyetja: Ne teresine e ketyre simptomave, kush eshte efekti i pare? Kush eshte efekti i dyte? A jane keto efekte te izoluara apo kushtezojne lindjen e njera-tjetres dhe, ndoshta, edhe te efekteve te tjera?

Sigurisht, lexuesi i larget qe shkencen e njeh nepermjet medias dhe kujtimeve te vagelluara te shkolles, sot do te jete duke ju gezuar lajmit se shkaku u gjet; pa e vrare mendjen shume te mendoje ne se ato qe thote gazeta kane kuptim; pa e vrare medjen shume tek gjuha e mundesive qe shkencetari i referuar ne artikull perdor. Bile, per kete gjuhe te mundesive duket se nuk e vret mendjen as gazetari qe e interviston shkencetarin, as ai qe e ka perkthyer lajmin ne shqip (Lajmi origjinal VOA). Nese shkencetari nuk e di akoma dhe e shpreh modestine e tij te njohjes duke folur per shenja rrethanore qe mund te ndihmojne si busull ne orientimin drejt rruges se kerkuar, gazetari eshte shume guximtar; sepse eshte injorant, sepse di pak; dhe e ben te gjithen fakt te kryer. Te mbaruar. U gjet!

Por, tek e fundit, nuk eshte vetem ceshtje injorance. Eshte edhe ceshtje shit-blerje: mundesia nuk shet. Askush nuk e ble gazeten per te lexuar mundesine. Finalja! Sensacionalja! Ajo shet, sidomos kur kjo vjen atehere kur ti si individ nuk e pret, kur ti si individ je ne gjendje paniku. Tek e fundit, biznesi eshte masa e cdo gjeje. Shkenca ketu eshte vetem mjeti qe perdoret per te kultivuar biznesin. Dhe per permiresuar paksa imazhin qe, perseri, te ben me te shitshem.

Per te mesuar, mesuam ... nje genjeshter. Qe funksionon!