Thomas Fuster
NZZ, International
28 nëntor 2012
(Një përmbledhje dhe përkthim i shpejtë i artikullit origjinal)
Shqipëria feston 100 vjetorin e pavarësisë, ngjarje që ofron
mundësinë për një ballafaqim kritik me regjimin diktatorial të Hoxhës dhe fatin
e të burgosurve politikë.
Në 10 tetor, Lirak Bejko mori një shishe plastike të mbushur
me benzinë, e derdhi mbi rrobat e tij, mori një shkrepëse dhe i vuri zjarrin
vetes. Brenda një sekonde, burri veshur me të zeza u shndërrua në një flakë që
digjej para kamerave të televizioneve. Miqtë e tij të irrituar, që prej fundit
të shtatorit të mbyllur në një grevë urie në një tendë të improvizuar, i hodhën
sipër batanie dhe materiale të tjera për të shuar zjarrin. Por ndihma e tyre do
të rezultonte e pasuksesshme. Në fillim të këtij muaji, Lirak Bejko vdiq prej
plagëve në një spital të qytetit italian Bari.
Qeveri cinike
Këtë të mërkurë, në ditën e 100 vjetorit të pavarësisë, njeriu më kot do përpiqet të gjejë
emrin e Lirak Bejkos në fjalimet plot patos të politikanëve shtetare. Po kështu
edhe emri Gjergj Ndreca - një i burgosur tjetër, që ashtu si Bejko, por disa ditë
para tij i vuri zjarrin vetes. Motivi i dy të burgosurve dhe i njëzet
grevistëve të tjerë, të cilët e mbyllën grevën në tetor, pasi shumica e tyre
kishin humbur ndjenjat, është tejet legjitim: Ata kërkojnë që qeveria më në
fund të respektojë e zbatojë ligjin. Bëhet fjalë për ligjin e miratuar në 2007,
ligj që rregullon marëdhënien me të
burgosurit politik të regjimit Hoxha. Bejko, Ndreca dhe bashkëgrevistët e tjerë
i përkasin kësaj kategorie. Ligji parashikon që ata të kompensohen më 14 Euro për
çdo
ditë që ata kanë kaluar në burg.
Por qeveria vendosi që ky kompensim të ndahet në 8 këste, një këst për
vit duke u paguar faktikisht në 5 vite vetëm një këst. Edhe pse grevistët kanë
të drejtë, qeveria refuzon të hyjë në dialog me ta. Duke injoruar tërësisht
legjitimitetin e motiveve të tyre, kjo temë do të përdorej edhe një herë për një
luftë ndërpartiake. Kryeministri Sali Berisha i Partisë Demokratike bën Edi Ramën
e Partisë Socialiste opozitare përgjegjëse për këtë eskalim. Kështu, Rama jo
vetëm që i manipuloi grevistët por edhe shpreson që ta përdori flakën në trupat
e tyre për të thithur vota në 2013. Një përgjigje më cinike për vetedjegien
është vështirë të imagjinohet.
Politikë e polarizuar
Ulërima e pashpresë e të burgosurve dhe reagimi cinik i qeverisë
tregon dy konstante të politikës shqiptare. Se pari, përmbajtja e çdo
lloj përballjeje mbytet në mënyrë automatike në sherrin e pafund mes demokratëve
dhe socialistëve. Kompromiset dhe bashkëpunimi u jane të dyja partive të huaja.
Që prej rënies së diktaturës nuk ka ndodhur kurrë që një parti politike të
pranoje humbjen në zgjedhje. Përkundrazi, partia që humb zgjedhjet, qoftë kjo
PD apo PS vë në pyetje legjitimitetin e vetë zgjedhjeve dhe u kthehet
strukturave të ngurta.
Së dyti ky refuzim i diskutimeve me grevistët tregon se sa të
vështirë e kanë shqiptarët përpunimin e trashëgimisë së Hoxhës. Viktimat e tij
nuk gjejnë as sot mbështetje dhe sipas Oliver Schmitt, profesor ne
Universitetin e Vienes, nuk ka praktikish asnjë lloj kërkimi serioz mbi Hoxhën,
që të mos jetë i lidhur me politikën.
Për një amnezi të tilla ka disa arsye:
Së pari, duhet përmendur vazhdimësia e fortë e elitave politike
dhe shoqërore. Sipas Schmitt, viktimat e Gulagut komunist shohin se si ata që i
dënuan, qofshin këta gjykatës, hetuesa, agjentë sigurimi apo efektiva burgu -
jo vetëm nuk kanë perfunduar në burg, por madje dekorohen për karrierën e
tyre.
"Plani B" i
komunisteve
Patjetër që shqiptarët, kudo ata qofshin, kanë këtë të mërkurë arsye të festojnë.
Por, siç
ndodh rëndom
në përvjetore të tillë, ky 100 vjetor ofronte edhe një mundësi për
vetëreflektim. Dhe këtu do të duhej të njihej dhe pranohej se mbi katër dekada
tëekzistëncës së këtij shteti mbizotëron akoma qyrku i heshtjes. Dhjetëra
mijëra ish të burgosur ndihen një herë më shumë të tradhëtuar prej shtetit. Ky
regjim është "Plani B" i komunisteve, i thoshte para disa kohëve
Skënder Tufa i Shoqatës së të burgosurve politikë agjensisë së lajmeve Birn.
Nuk mund të formulohet më saktë frustrimi me demokracinë gjysmake të
Shqipërisë.
