27. Identiteti i Kushtrimit
Kushtrim eshte nje fjale qe ne fjalorin e gjuhes shqipe perkufizohet keshtu:
Kushtrim, - i (mashkullor) - Thirrje qe i behet popullit ne kohe lufte per te rrembyer armet kunder armikut; thirrje. Kushtrimi per liri. Dha (leshoi) kushtrimin.
Ne ndergjegjen dhe ne pandergjegjen time fjala kushtrim eshte e lidhur me luften e dyte boterore, tamamtamam, me Partine Komuniste Shqiptare dhe Enver Hoxhen; qe, sic e kemi mesuar ne ate historine aq te perfolur, u ngriten dhe dhane kushtrimin per liri. Kushtrimit per liri, thote historia, ju pergjigj i gjithe populli shqiptar. 28 mije prej tyre vdiqen.
Gjithmone kam qene kurioze te di nese kjo fjale eshte perdorur edhe me perpara kesaj periudhe historie. Psh, ne periudhen e Skenderbeut, kur ai erdhi dhe mblodhi burrat e ketij dheu dhe i drejtoi drejt lirise. Edhe kete e thote historia, e njejta histori.
Sido te kete qene. Fjala kushtrim eshte nje lloj fjale-monument, te qendron perballe e vetme por mbrapa i vjen nje histori e tere.
Nje fjale qe u be lajtmotiv poezish, kengesh, romanesh dhe filmash. Bile, ne pikturen historike kushtrimit mund t’ja shikoje edhe fytyren: ne trajten e borizanit qe i fryn burise partizane dhe ju therret kockave ne prehje te partizanit te lodhur nga beteja paraprake.
Ne te vertete, mua me vjen keq per fjalen kushtrim, se eshte pak a shume si heronjte: i dyshimte, i zgjedhur apriori si i tille, pa identitet te vetin, pa histori te veten, artificial. Hiqi kontekstin historik, apo manipulacionin dhe ... nuk i ngelet gje. As nje therrime.
28. Lindi Kushtrimi
Djale. Ishte djale. I pari. Lindi nje dite marsi te vitit 1982. Babai i sapozgjedhur u mbush me krenari, me lumturi, me fryme dhe tha: Kushtrim do ja veme emrim. Kushtrim. Dhe ashtu bene.
Kushtrimi qelloi nje djale i shendetshem dhe i mbare. Pa probleme. I lehte per t’u rritur. Kur Kushtrimi u be 3 vjec, babai j’u nis per ne emigracion. Cdo muaj, nga vendi i ri qe i kishte marre babain vinin leke dhe nje leter. Me leket nena menaxhonte jeten e perditshme; te saj, te dy femijeve, te vjerrit dhe vjerres dhe dy kuneterve akoma te pamartuar. Letren e lexonte per vete. Kur Kushtrimi e pyeste se cfare po lexonte, ajo i fliste per te atin, per mallin e tij per Kushtrimin, per vellain. Edhe mua me ka marre malli, pergjijgej Kushtrimi i vogel dhe pastaj harrohej me lodrat e moshes.
Vitet iknin dhe Kushtrimi rritej. Aty, ne ate shtepine trekateshe, ne hyrje te fshatit prane qytetit provincial. Nuk ishte e lehte te jetoje ne kete vend te quajtur Kosove. Bile, me kalimin e kohes u be edhe me keq. Dikur filloi nje lufte e madhe. Dy kuneterit moren nusen e vellait dhe femijet e saj, dy prinderit dhe moren arratine. Mbas nje jave rruge mberriten tek shpresa: babai i Kushtrimit.
Kushtrimi mesoi gjuhen e vendit te ri, vazhdoi shkollen, u be ekonomist i zoti dhe filloi pune ne nje nga bankat me te medha te qytetit. Te gjithe e donin Kushtrimin sepse ishte nje qytetar model i ketij vendi. Aq model, sa nuk e vinte re njeri. Vetem emri i tij, i veshtire per t’u shqiptuar, ju kujtonte vendasve se ai ishte i ardhur. Por, kjo zgjaste vetem nje moment, dhe pastaj jeta merrte rrjedhen e saj te qete.
29. Kushtrimi gerrices
Kush te ka gerricur keshtu? – pyet i vogli duke treguar me doren e tij te vogel ne drejtim te fytyres se burrit qe i qendron perballe.
Macoku. - thote burri. Zeri i tij i plote dhe i qete.
Te dhemb? - pyet prape vogelushi me syte te zvogeluar nga kureshtja e duke eksploruar cdo milimeter te kores-vije qe ndan faqen e djathte te burrit ne mes.
Tani jo, tani nuk me dhemb me. - buzeqesh burri.
Si e ka emrin macoku yt?
Kushi, - thote burri – Kushi, e ka emrin.
Vogelushi qesh me te madhe. Nga goja e tij e hapur vesh me vesh zbardhojne dhembet e tij te vegjel.
Sa per te qeshur, - vazhdon te qeshi femija, - cfare emri, Kushi?!
Ah, - thote burri, hedh koken mbrapa, ngre shikimin tek e ema e femijes dhe vazhdon, - Kushin e dua shume. Emrin e gjate e ka Kushtrim. Eshte emri i nje kolegut tim te ri, kosovar. I embel, korrekt. Ta pish ne kupe. Vdesim te gjithe per te. Kur vjen ne zyre, sikur vjen flladi i pranveres; fillojme e celemi te gjithe si lule. Dhe une ja vura emrin e tij macokut - Kushi.
E ema e femijes fillon te qeshe dhe tund koken teksa merr nje mimike te dyzuar midis cudise dhe humorit.
Kushi! - thote vogelushi si per te provuar memorien e tij. – Po pse te gerrici?
Sepse e kishte marre uria, i kishin dale syte nga vendi nga uria. Une j'u duka shume i avashte. Dhe ai m’u hodh e me gervishti, nga inati.
Femija e sheh me gojen hapur e sy te medhenj. Pastaj thote, - Kushi eshte shoku im.
30. Ne emer te Kushit
Mos e prek Era, mooooooooos, - uleret katervjecari, perplas kembet ne dysheme, mbush gojen me dy duart e tij dhe fillon te qaje. Fytyra e kuqe i eshte tendosur dhe here pas here peson nje dridhje.
Cfare ndodhi? - pyes une.
I vogli zbras gojen dhe mes loteve qe i varen faqeve thote duke u ngasheruar, - Era ma mori Kushin. Teksa degjon veten e vet, papritmas pushon se ngasheruari, lotet i ngrijne dhe niset si shigjete ne drejtim te se motres qe largohet duke u zvarritur per diku, ne nje drejtim jo fort te qarte.
Kushi eshte i imi, - i bertet, zgjat doren, ja rremben Kushin dhe iken me vrap andej nga erdhi. E vogla fillon te qaje me te madhe, shtrihet per toke, ngjit fytyren ne dysheme, perplas kembet ne dysheme dhe pastaj ngre fytyren e deformuar nga inati dhe me shikon pa e nderprere te qaren.
E marr ne krahe dhe ja mbeshtes koken ne gji, ja perkedhel koken dhe i pershperis, - shhhhhh, qetesohu. Joni ndjek skenen, me koken lart, mjekren perpara, veshtrimin e thate.
- Jo, Era, Kushi eshte i imi, une e kisha i pari. Pastaj na harron. Merr Kushin dhe e ve mbi nje krevat te improvizuar mbi kuba te medhenje sfungjeri, siper te cileve ka shtruar me kujdes dy shtresa carcafesh-lodra, dhe midis tyre nje jastek. Kthehet prape nga ne dhe thote, - Kushi do fleje gjume.
E vogla ka pushuar se qari dhe ndjek nga lartesia ku e mbaj cdo levizje te vellait. Ka rene qetesia.
Kushi, eshte shtrire ne krevatin e rehatshem dhe nuk leviz. Joni shkon te veshe pizhamat, laje dhembet - rituale te paragjumit. Une ve te voglen perpara lodrave te saj dhe filloj te pergatis gjumin e saj. Pastaj, shkoj te ndihmoj Jonin me larjen e dhembeve. Fillojme me njeri-tjetrin te qeshim e luajme me lojen e pastrimit te dhembeve. Dhe ndjejme Eren e vogel qe zvarritet me britma gazmore ne drejtimin tone. Dhe ja ku shfaqet para deres. Ne doren e djathte Kushi - arushi loder leshatak. Na sheh, qendron, ulet ne gjunje dhe ngre triumfatore Kushin lart me gulcima te qeshurash.
Kushi eshte i imi, - uleret Joni me kolinozin qe i rrjedh nga goja e hapur, ne te cilen fut shpejt e shpejt duart dhe ja fillon te qarit.
