Shembull për aksione pastrimi
Kremlini, nëpërmjet një lidhje sekrete me një përfaqësues të lartë të politbürosë jugosllave, ishte informuar në detaje për të gjitha veprimet e jugosllavëve. Kur për Stalinin u bë e qartë se Titoja nuk kishte ndërmend të hiqte dore nga kursi i tij në politikën e jashtme, ai kaloi në sulm. Në 18 mars 1948, Moska tërhoqi këshilltarin e tij ushtarak nga Jugosllavia. Më pas, në udhëheqjen jugosllave do të mbërrinin një seri letrash, në të cilat Stalini dhe Molotovi dënonin veprimet e Partisë Komuniste Jugosllave.
Këto letra do t’u dërgoheshin edhe udhëheqjeve të partive të tjera të vendeve lindore, për t’i mobilizuar kundër Jugosllavisë dhe për t’i parapërgatitur për dënimin që do t’i jepej asaj në Kominform, në lidhjen e partive komuniste të Evropës Lindore, lidhje që ishte e kontrolluar nga sovjetikët. Për të hequr dyshimet se konflikti me Jugosllavinë ishte cështje konkurrence pushteti, Stalini dhe Molotow u munduan që ta linin jashtë kritikës politikën ballkanike të Titos.
Në vitin 1956, Nikita Hrushov, në fjalimin e tij të famshëm në Kongresin e 20të të partisë, do të citonte këto fjalë të Stalinit: „Mjafton të lëviz gishtin e vogël dhe Tito zhduket". Megjithatë, dokumenta të reja arkivi tregojnë që Stalini në atë kohë nuk kishte në plan të lante duart përgjithmonë me Titon. Në fakt, shefi i Kremlinit u mjaftua si fillim vetëm me një izolim të Jugosllavisë brenda kampit socialist. Ky akt ishte jo vetëm për të hequr qafe një inat. Por, indiferenca e hapur e udhëheqjes së Beogradit, i sherbeu Moskës edhe si mundësi për të dënuar kampin socialist, dhe i ofroi në të njëjtën kohë një rast shembullor për aksione pastrimi, aksione të cilat në vitet e mëpasshme, Moska do t’i përdorte edhe për partitë e tjera lindore.
Izolimi i Jugosllavisë do të shkonte paralel me interesat ruse në Ballkan. Shqipëria do t’i kthente kurrizin Jugosllavisë dhe do të gjente tek Moska padronin e ri; Bullgaria do të shndërrohej në një nga kritikët më të mëdha të „Klikës së Titos“; dhe si perfundim vetë Beogradi do të ndërpriste ndihmën për partizanët grekë, duke kontribuar në një humbje të thellë të tyre dhe në fundin e luftës civile.
Titoja nuk kishte përllogaritur një qëndrim kaq të ashpër të Moskës. Por, udhëheqësi jugosllav do ta kuptonte shumë shpejt se kjo situatë duhej kthyer në favorin e tij. Me mjeshtëri, Tito do ta shiste konfliktin me Moskën si rezultat të luftës së tij për „një rrugë të vetën drejt socializmit“ – një devizë, që më vonë do të ishte në themel të politikës së suksesshme jugosllave për t’u shkëputur përfundimisht nga blloku komunist.
• Jeronim Perovic është bashkëpunëtor shkencor në Seminarin e Historisë të Universitetit të Basel, Switzerland.
Artikulli është marre nga e përditshmja zvicerane NZZ, 24 qershor 2008.
Përktheu Selfmaderadio
