Pason nje heshtje. Perkthyesi pyet sallen ne se dikush kerkon te pergjigjet. Komshiu im ngrihet nga vendi dhe avash-avash i ngjitet skenes. Merr mikrofonin dhe flet me nje ze te drithshem, - Po, dime rusisht, dime kenget, historine. Ne qe jemi ketu ne salle dikur kemi studiuar atje.
Tenori merr nje leksion te shpejte historie. Kupton. Ngelet i shtangur dhe vendos te nderroje program. Zgjidhni, - i thote salles, - cfare doni t'ju kendoj. Ky eshte koncerti juaj.
Ne udhetuam me nje trojka, - bertasin ca. Kalinka, - bertasin te tjeret. Rrugeve te Petersburgut, - thote komshija ime. Tenori degjon nje cope here, kthehet nga grupi i orkestres, diskuton me ta dicka, kthehet perseri nga ne, merr mikrofonin dhe fillon:
Da, výkhodyit, pyeli mý zadarom,
po naprasnu notsh sa notshyu zhgli.
Yesli mý pakontshili so starým,
tak i notshi eti ataschli ...
Koha iken shpejt, ne kenduam per hiqgje
per hicgje i ndezem gjakkrat natepernate
Kur i mbaruam kohet e vjetra
Te gjitha ato nete u zhduken
Tenori ben me dore dhe i fton te gjithe te kendojne me te. Dhe keshtu bejne. Kendojne, pa ndrojtje, me duar te kryqezuar ne preher apo gjoks, mbeshtetur tek partneri. Dikush kendon me sy mbyllur. Dikush shoqeron me duar. Dikush fshin nje pike lot.
Ne rrugen e gjate
Nen driten e qarte te henes
Dhe me kete kenge
Tingujt e se ciles fluturuan shume larg
Dhe me kete instrument
Antike, me 7 tela
Qe ne ato nete
Me trazonte aq shume
Cfare kujtimesh perjetojne keta njerez ne kete moment? Ate entuziazem rinor teksa kapercenin kufij, kohe e kultura e i bente te dukeshin me te mire, me te bukur, me te dashuruar, unike? Netet capkene studenteske? Puthjen e pare? Largimin e detyruar? Dashurine lene pas? Ate kohe qe ka ngelur si reference e se bukures, ideales, te paperseritshmes? Realitetin me pas?
Melankonia ka pushtuar sallen, por edhe mua. Teksa ndjehem e perjashtuar nga historia e tyre, histori qe perpiqem ta imagjinoj teksa ndjej vibrimet e shpirtit te leshuar ne notat e kengeve; ndjej, se ajo qe luhet sot ne kete salle i kalon kufijte e nje koncerti.
Komshija ime ruse e nje kati me poshte, nje dite mori plackat se bashku me familjen dhe u largua per nje qytet verior. U larguan pak dite pasi une, femija, kisha harruar cezmen hapur ne orarin kur uji mungonte. Apartamenti yne, ore me vone, ishte permbytur i teri; ndersa apartamenti i sapolyer i komshijve poshte kishte shpalosur ne tavan dhe mure harta te vjetra te nje bote inekzistente.
Transferim, - me thane prinderit. Fjale qe nuk e kuptoja. Nuk i pashe me. Ne kujtesen time jane fiksuar vetem fytyrat e tyre dhe detajet e asaj mbasdite vere: prinderit e komshijte me kova e lecka tek hiqnin ujin pa fund, komshijte e hartave qe na moren per darke. Ishin njerez te mrekullueshem, psheretine prinderit kur kamioni u largua. Keshtu thone edhe tani, kur i kalojme afer pallatit te femijerise.
Rusen me vajzen e vetme nuk e levizen. E mbaj mend gjithmone te veshur me te zeza, duke mbajtur per dore vajzen qe i ngjan aq shume. Ishte shume e dashur me ne femijet dhe na jepte karamele, sa here qe kishte mundesi. Kur kalojme tani prane pallatit te femijerise, shkojme dhe e takojme.
Te dyja grate kishin vite pa asnje kontakt me familjet e tyre. Nuk dinin nese i kishin prinderit gjalle, semure apo vdekur. Nuk dinin asgje per vellezerit dhe motrat; ishin martuar apo kishin femije. Ishin familjet ku ishin lindur, rritur, edukuar e i kishin mbushur plot me dashuri qe ishin detyruar ta shkembenin me jeten pa probleme ne vendin e dashurive te tyre te reja. Si ja benin? Asnje telefon, asnje leter, asnje prekje?
Ishin te mira, te bukura, te duruara, pa paragjykime, - thote plot emocion i afermi im Y. - na bene njerez. I deshem tmerresisht shume, sepse ato na deshen ashtu sic nuk e dinim se mund te duhej njeriu. Dhe i mbushen syte me lot.
Salla eshte bere energjike. Njerezit jane cuar te gjithe ne kembe. Une perpiqem te rikthehem ne koncert e te kuptoj cka ndodhur. Jane tingujt e kalinkes. Me ben te buzeqesh energjia e salles. Papritur, kujtimet e trishtuara jane larguar dhe ajrin e ka kaptuar alegria. 60 vjecaret perplasin duart nen ritmin e kalinkes e kercejne lehtas para karrigeve. Askush nuk permbahet me. As tenori, i cili e ka lene skenen dhe ka ardhur prane nesh. Te gjithe kendojne dhe kercejne:
Pad sasnoyu, pad zelenoyu
spat' palazhýtye vý minya,
aida lyuli lyuli, aida lyuli lyuli,
spat' palazhýtye vý minya.
Nen pishe, nen pishen jeshile
Me shtri te fle
aida, Lyuli, Lyuli, aida, Lyuli, Lyuli,
me shtri te fle
Kalinka, kalinka, kalinka maya,
f sadu yagoda malinka, malinka maya.
Kalinka, kalinka, kalinka ime
ne kopesht eshte mana, manaferra ime
Vajze e bukur, e dashur vajze
Te lutem, me dashuro
aida, Lyuli, Lyuli, aida, Lyuli, Lyuli,
te lutem, me dashuro
Kalinka, kalinka, kalinka maya,
f sadu yagoda malinka, malinka maya.
Rusja me vajzen e vetme u kthye ne Rusi per te takur familjen pas hapjes se Shqiperise. Prinderit dhe motra i kishin vdekur. Gjeti vetem vellain dhe familjen e tij. Pas nje fare kohe, u kthye perseri ne Shqiperi ku vazhdon te jetoje edhe sot e kesaj dite ne pallatin ku une kalova femijerine. Nderkohe eshte bere gjyshe dhe e kalon kohen duke rritur nipin dhe mbesen.
Komshijte poshte meje jane vendosur ne Moske. Femijet ndoqen universitetin atje dhe jane rehatuar. Ajo gjeti vetem te emen gjalle. Prinderit e tij i vizitojne cdo vere.
I afermi im Y. vazhdon edhe sot e kesaj dite te na rrefeje per Irinen. Te cilen nuk e kerkoi.
Ndersa une, nuk mund ta harroj ate koncert ku kuptova se pas asaj historie te thate, plot heroizma e denoncime qe na servirej neper libra fshiheshin dashuri, dhimbje e fate njerezish per te cilat nuk fliste njeri. Nuk fliste njeri.
