Ketu, bileten, - thote mikesha ime. - Mos harro, sot ne oren 18, tek teatri i Arteve. Dhe iken. Une shoh bileten: "Koncert i nje tenori te Operas se Moskes - koncert me kenge popullore ruse". Nuk jam shume e interesuar per muziken popullore, ne pergjithesi; por, ne Tiranen e plogesht artistikisht, bileta ne doren time behet shume terheqese. Eshte nje shfaqje e pareklamuar. Une nuk kam asnje lloj pritjeje. Nisem ne oren e caktuar drejt Fakultetit te Arteve, duke ju gezuar faktit qe kjo mbasdite, ne njefare menyre, u mbush me dicka.
Salla e Teatrit te Arteve, per cudine time, eshte mbushur plot. Mbushur me burra e gra, mosha e te cileve duket te jete rreth te 60ve. Eshte shume qete. Dicka e pazakonte, por e lidh me moshen e publikut. Njerezit hyjne ne salle, kerkojne vendet e tyre, i gjejne, pershendesin lehte fqinjet, ulen dhe fillojne i hedhin nje sy salles. Diku shohin te njohurit, pershendeten me nje buzeqeshje, levizje koke apo dore. Ciftet e pertypin kete informacion midis tyre. Rutine e zakonshme shfaqjesh. Hedh nje sy rreth e qark dhe gjej tek-tuk edhe ndonje moshatar. Nuk di c'te bej, te rri apo te iki por, vendos te rri.
Mbush edhe une kohen deri sa te filloje shfaqja me hulumtimin e salles. As e madhe, as e vogel; e ngrohte, intime. Hedh syte fqinjeve te mi; ne te majte nje grua me floke te shkurtra te ndara me vize majtas, buzet me pak te kuq. Veshur me pallto te gjate, fund te zi deri te gjunjet, bluze te bardhe, corape seta bezhe; ne krah nje cante dore lekure, ngjyre kafe me shkelqim. Me jep nje buzeqeshje te ngrohte dhe i kthehet bashkeshortit. Ne krahun tim te djathte nje burre, floket me pak onde, krehur si ne filmat e vjeter lart, duke lene te lire portretin e tij: ballin e larte, syte e zinj, hunden shqiponje dhe mjeker te shkurter. Mban nje pallto te zeze, poshte se ciles shquaj nje kostum te zi, te mbajtur mire. Nje burre i bukur. Teksa shquan ngulitjen e syve te mi, me leshon edhe ai nje buzeqeshje. Une drejtoj syte nga skena. Hapet sipari.
Spikeri prezanton tenorin rus; nje qenie e shkurter, e mbushur, flokezi dhe me mjeker. Eshte nje prezantim shume familjar, i thjeshte, pa shume temenara. Tenori ben nje pershendetje te shkurter dhe thote, me pak nervozitet, se sapo ka mberritur nga aeroporti. Na kerkon falje per nervozitetin e tij, ben nje lloj shkriftimi te trupit, dhe fillon.
Me pelqen muzika ruse. Eshte e ngrohte, melodioze dhe jofare e panjohur per mua. Perpiqem te kuptoj fjalet, te imitoj ne vetevete shqiptimin e fjaleve qe i kuptoj. Jane bere disa vjet qe nuk e perdor rusishten. E ndjej humbjen. Por, me entuziazmon njohja, rinjohja e fjaleve dhe shprehjeve ne kenge. Tenori ka ze te bukur. Kendon qarte. Edhe pse, te jep pershtypjen se ndihet i huaj ne ate skene; te jep pershtypjen se eshte duke pyetur veten se cfare jam duke bere ketu.
Aktivitetin e ka organizuar ambasada ruse, ne bashkepunim me shoqaten e miqesise shqiptaro-ruse; per te forcuar lidhjet midis dy popujve. Ndoshta, prandaj aktiviteti nuk ka terhequr shume publicitet. Ndoshta, sepse Rusia nuk eshte pjese e enderrave te se ardhmes te shqiptarit modern. Ndoshta, sepse carja e dikurshme, ka ngelur e tille.
Femijerine time e kam kaluar ne nje nga pallatet ne qender te Tiranes. Nje pallat, qe kishte mbledhur ministra, njerez te artit, pjesetare te nomeklatures. Te gjithe te perzgjedhur. Te tille jane edhe sot. Femijet e ministrave te dikurshem, jane ministrat e sotem; femijet e artisteve te dikurshem jane artistet e sotem. Poshte nesh jetonte nje funksionar i ministrise se mbrojtjes, me gruan e tij ruse dhe dy djemte. Dhe poshte tyre, jetonte nje ruse me vajzen e saj te vetme. Burri, shqiptar, kishte vdekur, nuk e mbaj me mend nga se. Ajo kishte vendosur te jetonte ne Shqiperi, me vajzen dhe kujtimin e tij. Ishin njerez te paqem, te sjellshem dhe te dashur. Ne kujtesen time kane ngelur copera ngjarjesh, me ta per ta, copera bisedash te prinderve apo komshijeve per ta mbi ta, bisedat me ta. Kishte dicka kurioze, terheqese tek keta njerez. Ishte arti i tyre i te jetuarit? Ishte fakti qe une ndjeja se femijet e tyre ishin ndryshe prej meje? Apo, ishte dashuria e vecante qe lidhte burrin shqiptar me gruan e huaj, dashuri kaq e adhuruar, kerkuar apo enderruar nga grate komshije?
Ishin shume ata qe vajten te studionin ne Rusi atekohe. Nje i tille eshte edhe i afermi im Y. Studioi ne Moske per inxhinieri dhe, ju desh te kthehej urgjent ne Shqiperi, ne vitin e fundit te studimeve, si te gjithe bashkeatdhetareve te tij. I marrin syte nje ndricim te cuditshem kur fillon dhe tregon per ate kohe. Per ballot, per njerezit, per jeten. E mbi te gjitha, per grate. Per Irinen, dashurine qe la pas. Irina - shtojzovallja, qe eshte bere pjesetari i peste i kesaj familjeje. Ishte nje ndarje pa rikthim, pa komunikim te metejshem. Ishte sikur te dy mos te kishin jetuar kurre, mos ta kishin njohur njeri-tjetrin kurre, mos ishin dashuruar kurre. I afermi Y., rifilloi nje jete tjeter me nje grua vendase e cila nuk u be kurre xheloze per Irinen e larget. Irina, u shnderrua ne nje lloj legjende, apo nje lloj posteri ku projektoheshe e kaluara, kujtimet, enderra, iluzioni.
Papritur ndjej nje tingull shume te njohur, fjale te njohura dhe ndjej ngrohtesine te me pushtoje.
Spi mladyenets, moi prekrasný,
bayushki bayu,
tikho smotrit myesyats yasný
f kolýbyel tvayu.
Fli, i miri im, i bukuri
Bajushki baju
E qete hena veshtron
Djepin tend
Ndjej zera te vijne mbrapa meje. Kthej koken dhe shikoj njerezit qe kendojne, me ze te ulet, gati duke peshperitur. Ciftet kane puthitur temthat dhe lekunden lehtshem nen ritmin e kenges.
Stanu skazývat' ya skazki,
pyesenki spayu,
tý-zh dremli, zakrývshi glazki,
bayushki bayu.
Do te te tregoj perralla
Do te te kendoj ninulla
Por ti duhet te rrish qete, me syckezat e tua te mbyllura
Bajushki baju
Zeri vjen e behet me i forte, arrin deri tek tenori e i behet nje kor. Tenori nderpret kengen. Publiku gjithashtu. Behet nje moment qetesie. Tenori kruan koken, therret perkthyesin dhe i thote dicka. Perkthyesi qesh pak dhe i pergjigjet dicka. Ne shohim doren e tij te tregoje drejtimin tone. Tenori krruan zerin, i afrohet mikrofonit dhe flet, - Jua thashe qe jam i lodhur. Kam ardhur drejt e nga aeroporti pa marre nje minute fryme. Por, nuk besoj se jam kaq i lodhur sa te mos kuptoj qe jeni duke kenduar se bashku me mua. Jam konfuz, - thote ai me nje sinqeritet femije, - me sqaroni ju lutem, nga i dini fjalet e kesaj kenge. Une, nuk e dija se ku ishte Shqiperia deri kete minute. Cfare vendi eshte ky, flitet rusisht ketu?
