Para disa kohesh, nje i afermi im humbi vendin e punes. Punonte ne nje fabrike kepucesh italiane qe e menaxhonin shqiptaret. Ishte punesuar si elektricist dhe detyra e tij ishte qe te siguronte vijueshmeri normale te makinave. Nje dite, nje makine pesoi nje avari. Gjate reparimit, i afermi im dogji doren e djathte; grade e dyte a e trete djegieje. Perfundoi ne spital dhe, mbas dy muajsh, per fatin e tij te mire, dora e tij fitoi normalitetin. Vetem se, kur mbas dy muajsh i afermi i rikthye ne pune, aty e priste lajmi i keq; pushim nga puna. Vendin e tij ja kishin dhene nipit te njerit prej menaxhereve. I afermi im nuk ndermorri asnje hap per te mbrojtur veteveten dhe asnje hap per te akuzuar punedhenesin per parregullesi kontrate: une jam i humburi, tha ai dhe u nis te kerkonte nje pune tjeter, teksa mundohej te gelltiste helmin e humbjes se nje pune ku kishte sherbyer me devocion per rreth tre vjet. Por ka edhe me keq. Teksa shkruaj, vetem 12 km larg kryeqytetit shqiptar, kerkohen trupat e shkrumbuar te femijeve, grave dhe burrave qe punonin ne nje fabrike te dyshimte municionesh, fabrike qe u pulverizua ne ajer se bashku me jetet qe mbante brenda.
Ky eshte kapitalizmi; ky ishte sistemi qe ne kerkuam. Nuk arrihet perparimi pa gelltitur dhimbjen e viktimave. Ky eshte shpjegimi qe degjon rendom nga njerezit qe teksa sigurojne jetesen e se sotmes, ulin koken dhe nuk ankohen per te shpetuar edhe te nesermen. Me cdo cmim. Ne xhunglen e kapitalizmit shqiptar njeriu i thjeshte nuk ka asnje alternative pervecse te heshte. Ose te humbase te sotmen. Te nesermen. Jeten.
Sistemi i ri kapitalist doli lopa e arte per klasen politike shqiptare: gjate ketyre 17 vjeteve kjo lope e ka ushqyer kete klase me se miri, edhe djathtas edhe majtas. Aq mire, sa klasa politike shqiptare ka humbur cdo kontakt me realitetin e rruges, me njeriun e thjeshte te cilin e sheh vetem kur i kerkon voten ose kur e varros. Ne 17 vjet kjo klase politike ka humbur cdo lloj sensitiviteti per jeten e tjetrit. Kapitalizmi per fillestaret eshte nje kapitalizem qe po na i ha koken avash-avash, por ne menyre te sigurt. Rregullat jane per te treguar qe i dime qe duhen, per t'ia treguar botes qe na jep para (per te na dhene me teper para), por jo per t'i zbatuar. Cdo zbatim rregulli ul vleren e fitimit. Ngre koston e prodhimit. Ben njeriun e thjeshte me dinjitet. Ja rrit atij vleren. E ben pjesemarres.
Asgje nuk del nga hici. Nje shtet qe keqqeveriset dhe qytetari i te cilit trajtohet si inekzistent. Nje shtet strukturat e te cilitperdoren per te pasuruar klane. Nje shtet qe nuk e do dijen dhe as kulturen, e si rrjedhim ka 17 vjet qe nuk i ka hapur dyert akoma per to. Nje shtet ku media kontrollohet dhe se ciles ja fut me grusht kur nuk urdherohet. Nje shtet qe nuk e ndjen te nevojshme te terheqe kuadrot e specializuar e te rimekembet. Ky eshte shteti yne. Qe ne e perflasim por nuk i kerkojme kurre llogari. Ndoshta sepse mendojme qe neser, mund te jete njeri nga ne pjese e ketij shteti dhe atehere ... ndoshta do na pelqeje ta mjelim edhe ne lopen e arte. Ndoshta sepse nuk jemi edukuar me ndjenjen qe shteti eshte i imi, dhe i joti dhe i te gjitheve dhe duhet te na sherbeje; tek e fundit rron nga djersa e qytetarit te tij.
Teksa ankohemi per shtetin dhe e mallkojme per femijen qe ne shtepi u kthye i vdekur, duhet te kujtojme se se pari korrupsionin e kemi brenda shpirtit tone, brenda mendjes sone: sepse eshte aty ku kemi mbjelle enderra per pasurime te shpejta. Ku eshte mbjelle militantizmi. Ku eshte ulur kembekryq disfatizmi. Ku eshte ulur kembekryq indiferenca, mungesa e ndjeshmerise.
Keta jane politikanet tane. Keta jemi ne. Shteti yne; ne kete pamje te mjere qe paraqitet sot, eshte produkt i ketyre politikane, por edhe i joni. Nese e duam kete shtet ndryshe, atehere ndryshimin duhet ta fillojme nga vetja. Ndoshta duke u kujtuar qe jeta jetohet me dinjitet dhe dinjitetin nuk ta fal kush: Dinjiteti fitohet.
I afermi im nuk duhet te ule koken dhe kerkoje punen e re, por te kerkoje te drejten e tij; teksa kerkon te drejten e tij sot ndihmon qytetarin tjeter qe do jete ne te njejten situate neser. Neser, me shume qytetare qe flaken ne rruge per hicgje do kene me shume kurajo per te ngritur zerin e ndryshuar ligjet, per ta detyruar shtetin dhe punedhenesin t'i zbatoje ato. Nese njerezit do ngriheshin e do kundershtonin ndertimin pa planimetri te Tiranes, do shpetonin ndoshta vdekjen e femijeve te se nesermes, qe do shkrumbohen ne zjarrin qe zjarrfikesja nuk mund ta shuaje dot. Nese njerezit do rrefuzonin te hynin ne ndertesat e ngritura pa kritere, do shpetonin jetet qe do i marri termeti qe nuk ka rene akoma. Nese njerezit do kerkonin qe ne shkolla t'u jepeshin dije bashkekohore dhe jo thjesht diploma te blera, do kishin mundesi te ndertonin nje alternative me te mire.Per fatin tone te keq, motori i zhvillimit eshte vetem tragjedia, fatkeqesia. Eshte vetem atehere kur dicka ndryshon; qytetari uleret sepse fatkeqesia i eshte ulur ne dere. Politikani reagon qe te shpetoje dicka edhe per neser.
Fatkeqesia si faktor zhvillimi?! Dhe sa fatkeqesi duhet te ndodhin qe ta bejne qytetarin te vetedijshme per dinjitetin e tij te humbur, per rolin e tij qytetar? Qe ta bejne te vetedijshem se nuk duhet te ndodhin me fatkeqesi? Qe nuk duhet t'ja delegoje pergjegjesine per jeten e tij shtetit? Dhe sa fatkeqesi duhet te ndodhin qe politikani ta harroje profesionin e mjelesit te lopes e te filloje te sherbeje per qytetarin qe e ka zgjedhur?
Nje minister dha doreheqjen. Ndoshta edhe nje kryeminister do jape doreheqjen. Por, teksa doreheqja na sheron dhimbjen e momentit, nuk do na shpetoje nga fatkeqesia e se nesermes. Nga fatkeqesite qe ky lloj sistemi qe kemi ngritur, ky sistem qe nuk e diskutojme, qe nuk e permiresojme, qe nuk e ndryshojme; i ka te paraprogramuara. Ministri qe do vije neser do kete emer tjeter, fytyre tjeter, ze tjeter dhe retorike tjeter. Por ai eshte pjese e ketij sistemi. Ashtu si edhe kryeminstri i ri. Nese do kene pak fat, nuk do u ndodhi ndonje fatkeqesi e madhe gjate kohes qe do mjelin. Por, kjo pak rendesi ka. Dhe pak rendesi do kete per sa kohe qe te gjithe refuzojne te jene pjesemarres ne ndryshim. Per sa kohe qe te gjithe pjesemarrjen ne ndryshim e shtyjne deri sa te ndodhi tragjedia e radhes.
Ndoshta ... ndoshta ... dikur tragjedite do jene kaq te shumta sa ndoshta ... ndoshta ... do na duken normale. Dhe atehere i jemi afruar vdekjes se sigurt. Ndoshta ...
