Mirësevini në Shqipërinë Evropiane

Kliko mbi foto

Në 6 tetor 2013 vdiq në një park të Durrësit Sofia Skëndo, 87 vjeç. Sofia ishte bërë e njohur për publikun shqiptar nga raportimet e medias si „gruaja e moshuar që jetonte në rrugë“. Në fakt, jetonte prej vitesh në parkun mu përballë Bashkisë së Durrësit, përpara syve të shtetit, kalimtarëve, të pasanikëve, të pronarëve të firmave të ndërtimit, të klerit dhe të NGO-ve. Sofia nuk e kishte zgjedhur vetë këtë „stil jetese“, e kishin detyruar. E kishte detyruar, më saktë, e kishte hedhur në rrugë vetë shteti shqiptar, që e nxorri nga shtëpia ku ajo kishte kaluar jetën e saj, për t’ja kthyer këtë pronarit.

Sofia nuk ishte një rast i vetëm. Petrite Xhaferi, 76 vjeç, dhe vajza e saj Majlinda u nxorrën më 20 shtator 2013 me forcë nga policia e Rajonit Nr. 2 në rrugë. Ndërtesa, ku Petrite Xhaferi kishte kaluar 60 vite të jetës së saj, do i kthehet gjithashtu pronarit. Nga të shtatë familjet që duhet të dalin nga kjo ndërtesë, policia përzgjodhi të bëjë "shembull" atë më të dobtën, atë të Petrites. Prej më shumë se dy muajsh, 76 vjeçarja e sëmurë dhe vajza e saj jetojnë, ashtu siç deri në tetor Sofia Skëndo, në qiell të hapur, përpara syve të shtetit, kalimtarëve, pronarëve të mëdhenj e të vegjël, pronarëve të firmave të ndërtimit, organizatave bamirëse dhe organizatave për mbrojtjen e grave. Dhe, po ashtu si në rastin e Sofia Skëndos, apelet mediatike e kanë lënë shtetin të pandjeshëm.

Askush nuk di të thotë me siguri, se sa familje janë nxjerrë në rrugë gjatë aktit të rikthimit të pronave pronarëve, në Tiranë dhe nëpër rrethe. E sigurt është, se sidomos mbas miratimit të Aktit Normativ Nr. 3, të datës 1.08.2012, "për lirimin e banesave pronarëve të ligjshëm nga qytetarët e pastrehë, banues në banesat pronë e subjekteve të shpronësuara", numri i familjeve, që po hidhen në rrugë, po shtohet. Avokati i Popullit, Totozani, në një deklaratë të tij, bërë publike pas vdekje së Sofia Qëndros konstaton, me shqetësimin më të madh, "se plagët sociale të paralajmëruara prej tij, me hyrjen në fuqi të Aktit Normativ, sa vijnë dhe përkeqësohen, deri edhe në akte të dëshpëruara të njerëzve të pashpresë për ti dhënë fund jetës, sikurse ka ndodhur në gusht në Kavajë apo edhe në një rast tjetër gjatë shtatorit në Durrës“.

Problematika e këtij Akti qëndron në faktin, se ai, teksa parashikon lirimin e pronave për t’ja kthyer ato pronarëve, të pastrehëve u ofron vetëm një zgjidhje, atë të dhënies së një kredie me interes zero. Por, për një pjesë të të pastrehëve, marrja e kësaj kredie është, së pari, krejt e pamundur, sepse ata u përkasin kategorive që asnjë institucion bankar nuk u jep kredi: pensionistë dhe të papunë; dhe, së dyti, sepse nuk kanë mundësi reale financiare për ta shlyer një kredi edhe në rast se mund ta përfitonin atë. Aq më prekare bëhet kjo situatë në rastin e kategorisë së të moshuarve, një kategori, e cila, pasi ka paguar qeratë e banesave ku ka kaluar jetën dhe pasi i ka dhënë shoqërisë një jetë të tërë pune dhe taksash, edhe atë të mbrojtjes sociale, detyrohet t’i jetojë ditët e fundit të jetës në rrugë, pa patur mundësinë që të vdesë me dinjitet.

Në muajin shkurt 2013, Avokati i Popullit i ështe drejtuar me një rekomandim të posaçëm ish-Kryeministrit, z. Berisha, lidhur me këtë çështje, duke i kërkuar ndërmarrjen e hapave të nevojshëm ligjore për zgjidhjen e emergjencës, që tashmë akti normativ ka krijuar me hyrjen në fuqi. Por asgjë nuk ndodhi. As z. Berisha, as qeveria që ai drejtoi, as Kryebashkiaku Basha nuk kanë ndërmarrë asnjë përpjekje serioze për të zbutur problemet sociale, që krijuan me ligjet që miratuan vetë. Mosinteresi për zbatimin e politikave sociale është një konstante e politikës shqiptare të 23 viteve të fundit. Si politikat sociale, ashtu edhe financimet e qeverive shqiptare që i kanë bashkëshoqëruar, kanë qenë përveçse jo transparente, edhe prioriteti i fundit i çdo qeverie. Zakonisht, kjo temë përmendet gjatë fushatave zgjedhore, kur të gjitha partitë politike luftojnë të fitojnë vota, çdo votë, edhe të atyre që janë nevojë, duke u premtuar  zgjidhjen përfundimtare të problemeve shumëvjeçare - „zgjidhje përfundimtare“, që shtyhen për në kalendat greke sapo fushatat zgjedhore përmbyllen me një fitues. Siç po ndodh në mënyrë të përsëritur edhe me Qeverinë Rama: 100 ditë pas ardhjes në pushtet, nuk ka ndërmarrë asgjë për të zgjidhur problemin e këtyre të pastrehëve.

Petrite dhe Majlinda Xhaferi, dhe të tjerë si ato, jetojnë sot, në këto ditë të ftohta e të lagështa dhjetori, në rrugë, të pafuqishme përballë një shteti që i dëgjon dhe nuk reagon. Përballë një shteti që na përsërit çdo ditë se nuk ka fonde, por i nxjerr ato siç nxjerr magjistari lepujt nga sqetullat, kur vjen puna e llustrimit të imazhit të saj evropian; për të ftuar artistë- e mjekë-imazhe, nga e gjitha bota, për të organizuar darka e festime solemne, që krijojnë një realitet virtual të paqenë. Petritet dhe Majlindat jetojnë në rrugë, në një shtet për të cilin thuhet, se ka rreth 500 banesa sociale, që nuk i kanë hapur kurrë dyert, përballë një shteti ku me mijëra banesave rrinë bosh, prej vitesh, anembanë Shqipërisë. Majlindat dhe Petritet janë përballë një shteti, që refuzon të njohë e të zgjidhë problemet e tij sociale – ose, thëne hidhur – përballë një shteti, që ia delegon zgjidhjen e tyre rrugës dhe vdekjes! Shpresa për një rilindje të shtetit social po vanitet me çdo ditë që kalon.

Sofia Skëndo vdiq. Përpara na presin vdekjet e paralajmëruara të Petriteve dhe Majlindave që kanë pësuar të njëjtin fat si ajo. Eshtë koha të veprojmë si komunitet qytetarësh, për të parandaluar këto tragjedi e për t’u dhënë një zë më të fortë këtyre njerëzvë të harruar. Për veprim thërret edhe lëvizja qytetare "Mjaft Nëpërkëmbjes", e cila ka hartuar një peticion drejtuar instancave të ndryshme të shteti shqiptar, që po qarkullon prej dy ditësh në internet. Eshtë një nga përpjekjet e para në këto 23 vitet, për të krijuar një ndërgjegjësim komunitar, një përpjekje për të ndihmuar në zgjidhjen e problemeve të shumta të qytetarit; një përpjekje për të ushtruar presion komunitar ndaj një shteti refraktar dhe arrogant.

Një përpjekje, që, duke folur me fjalët e peticionshkruesve:

Nuk dëshiron viktima të tjera të shtetit. Që kërkon një shtet social, që funksionon si një mekanizëm rregullues, si arbitër i drejtë midis të gjitha palëve. Që kërkon, që shteti, nëpërmjet isntitucioneve të tij, të bëjë atë për të cilën është betuar edhe para kushtetutës: Të garantojë dinjitetin e njeriut, të drejtat e tij!

Shqipëria midis Stalinit dhe Titos

Fakte të reja mbi konfliktin sovjeto-jugosllav të 1948

Jeronim Perovic*

Në 28 qershor 1948, Kominform i kontrolluar nga Moska përjashtoi Partinë Komuniste Jugosllave. Prishja interpretohet si rezultat i ambicjes së Beogradit për të ndërtuar modelin e tij të socializmit. Dokumente të reja vërtetojnë, se parasëgjithash konflikti ishte për zona influence pushteti, dhe u ndez për shkak të Shqiperisë.

Marshalli Josip Broz Tito, udhëheqësi i shumëdiskutuar i Jugosllavisë komuniste, rrezatonte pas fitores mbi Gjermaninë naziste vetësiguri. Ushtria e Kuqe e Stalinit do të marshonte së bashku me partizanët e Titos në fillim të vitit 1945 në Beograd; por këta të fundit, pjesën tjetër të vendit e kishin çliruar me forcat e tyre.

Më pas, Tito do ta përforconte pozicionin e tij nëpërmjet eliminimit brutal të opozitës. Përkundrejt komshijve ai u paraqit i sigurt dhe nuk ngurroi të paraqiste kërkesa territoriale. Kur, në fund të luftës, Tito ngriti kerkesa territoriale për Triesten, qytet brenda territorit italian, një konfrontim ushtarak me forcat e aleatëve perëndimore u anashkalua vetëm në sajë të kompromisit të propozuar nga Moska.

Pavarësisht ambicieve të mëdha politike, Moska i lejoi Titos një hapësirë të madhe në Ballkanin Jugor. Kur, nga mesi i vitit 1947, raporti Lindje-Perëndim filloi të keqësohej, Moska ndryshoi politikën e saj dhe filloi të konsolidonte kontrollin e saj në të gjithë Evropën Lindore. Përpjekje që do të binte ndesh me planet për ekspansion të Beogradit.

Tito luftonte për të realizuar bashkimin me Shqipërinë, ndihmonte luftëtarët komuniste në Greqinë fqinjë dhe mbante një sy tek bashkimi i gjithë zonave të populluara nga sllavët në pjesën greke dhe bullgarë të Maqedonisë. Zhvillimet në Ballkan binin ndesh me parafytyrimet hegjemoniste të Stalinit dhe mbartnin potencial eksploziv për një konflikt edhe më të madh me Perëndimin, i cili në luftën civile greke ishte rreshtuar në anën e regjimit.

Beogradi e konsideronte Shqipërinë si një zonë jugosllave. Një bashkëngjitje e saj, do të thoshte një perforcim i pozitës së Jugosllavisë në Ballkan. Përpos kësaj, tek bashkimi Jugosllavi-Shqipëri, Tito shikonte zgjidhjen e problemit të Kosovës dhe eliminimin e përpjekjeve të kësaj të fundit për t’ju bashkuar territorit të Shqipërisë.

Moska, fillimisht, as nuk e përfillte Shqipërinë. Bile, kur në vitin 1947 Enver Hoxha u ftua për herë të parë në Moskë, Moska ju drejtua Beogradit për leje. Por, më pas, Kremlini vendosi që të kultivonte një raport të drejtëpërdrejtë me Shqiperinë, gjë që nxiti pakënaqësira në Beograd. Për të eliminuar ndikimin rus, Bogradi u hodh në sulm kundër atyre udhëheqësve në qeverinë Shqiptare që ishin të orientuar ndaj Bashkimit Sovjetik.

Një vdekje dhe pasojat e saj

Në cështjen e kursit të politikës së jashtme, Politbyroja shqiptare ishte e përcarë. Ndërsa ministri i brendshëm Koci Xoxe insistonte për një afrim me Jugosllavinë, Nako Spiru, ministër i ekonomisë dhe industrisë, ishte përfaqësues i linjës sovjetike. Enver Hoxha lëkundej midis dy pozicioneve, por ndoqi, megjithatë, deri në prishjen jugosllave-sovjetike në vitin 1948, një politikë të qartë projugosllave.

Tensionet në Politbyronë shqiptare do të mpreheshin në nëntor të vitit 1947, kur Beogradi do ta akuzonte Tiranën për ndjekje të një kursi armiqësor ndaj Jugosllavisë. Nën ndikimin e Xoxes, Hoxha do të lejonte fillimin e një hetimi kundër Spirut. Ky, - sipas interpretimit të palës Jugosllave – vrau veten pak pas fillimit të hetimit. Askujt nuk do i shkonte ndërmend në këtë moment që vdekja e Spirut, i cili kishte kontakte intensive me personelin e Ambasadës Sovjetike në Tiranë, do t’i shërbente shpërthimit të konfliktit midis Moskës dhe Beogradit.

Ngjarjet në Shqipëri, e detyruan Stalinin që të merrte situatën vetë në dorë. Në fund tv dhjetorit 1947, ai i kërkon Titos me telegram që të dergonte në Moskë “një njeri të besuar, si psh, Djilas ose edhe dikush tjetër, që e njeh mirë situatën në Shqipëri“. Në mesin e janarit 1948, Milovan Djilas, anëtar i politbyrosë jugosllave dhe njeri nga njerëzit më të afërm të Titos, mbërriti në Moskë dhe po në të njëjtën mbrëmje kreu bisedime me Stalinin dhe Ministrin e Jashtëm Wjatceslaw Molotow. Stalini e solli diskutimin menjëherë tek vdekja e Spirut dhe i bëri të qartë Djilas shqetësimet e tij për zhvillimet në Ballkan. Por, mbas kësaj, diktatori sovjetik do të fliste pro bashkimit të Jugosllavise me Shqipërinë, dhe do shtonte me ambivalencën e tij të mirënjohur, që të dyja vendet do të duhet të presin deri sa të gjendej „një moment i përshtatshëm“.

Dokumentet sovjetike nuk e tregojnë shumë qartë arsyen se përse Stalini kërkonte që të pritej për këtv bashkim. I rëndësishëm për zhvillimet e tjera ishte fakti që Djilas, në raportin e tij nga Moska, do të shprehej pozitiv për rezutatet e bisedës së tij me Stalinin.

Tito u ndje i mbështetur në politikën e tij me Shqipërinë. Po në të njëjtën ditë në të cilën ai mori telegramin e Djilas, ai do t’i drejtohej Hoxhës me kërkesën për të vendosur trupa jugosllave në zonën e qytetit të Korcës, në Shqipërine juglindore. Si arsye, Tito do të përmendte kërcënimin e Shqipërisë nga Monarko-fashistët grekë.

Edhe pse kontaktet midis Beogradit dhe Shqipërisë do të zhvilloheshin në sekret, ato nuk do të ngeleshin të tilla për Kremlinin. Vetëm një ditë pasi Hoxha kishte telegrafuar miratimin e tij për vendosjen e trupave jugosllave, do të mbërrinte në Moskë një shënim i ambasadorit sovjetik në Beograd, Anatoli Lawrentew, në të cilën tregoheshin planet jugosllave.

Takim vendimtar në Kremlin

Regjimi i Kremlinit ishte terbuar. Molotow do ta dënonte sjelljen e Beogradit në një telegram të formuluar shumë ashpër dhe do të arrinte që Tito të tërhiqej nga marshimi për në Shqipëri. Shumë shpejt, udhëheqjes jugosllave do t’i vinte kërkesa për t’u paraqitur për një sqarim të domosdoshëm në Moskë. Beogradi pranoi menjëherë dhe dërgoi një delegacion të lartë, të përfaqësuar nga Edvard Kardelj, anëtar i politbyrose jugosllave dhe numri dy mbas Titos.

Në këtë takim fatvendosës, që u zhvillua më 10 shkurt 1948 në Kremlin, do të ftohej edhe një delegacion bullgar. Arsyeja ishte zemërimi i Moskës me Georgi Dimitrov, udhëheqësin e Partise Komuniste Bullgare, i cili në një fjalim publik kishte hedhur idenë e bashkimit të vendeve të lindjes në një konfederacion. Idea e Dimitrovit, që nuk ishte diskutuar më parë me Mosken, ngjalli një interes të madh në perëndim, sepse udhëheqësi komunist bullgar kishte futur në projektin e tij edhe Greqinë.

Akuzat u formuluan nga Molotow. Pikë mbas pikë ai do të shpjegonte të gjitha gabimet e shokëve nga Ballkani dhe do t’ua bënte të qartë se në të ardhmen vendimet për politikën e jashtme do të duhej të diskutoheshin me Kremlinin. Për habinë e të ardhurve, Stalini do të prononcohej negativisht për luftën civile greke dhe do të përfundonte se cështja greke ka pak gjasa të ketë sukses dhe, për më tepër, sjell vetëm ndërlikime nderkombëtare. Me këtv, ai u sinjalizoi jugosllaveve dhe bullgarëve që ndihma e tyre për komunistet grekë duhej të ndërpritej.

Pjesmarrësit, jugosllavët dhe bullgarët, u treguan shumë të disiplinuar gjatë takimit dhe pranuan gabimet e tyre. Ndvrsa bullgarët më pas ranë në qetësi, Titoja vazhdoi të ndiqte politikën e tij në Ballkan më tutje. Vetëm disa ditë mbas takimit të Moskës, Titoja do takonte përfaqësues të lartë partizanë grekë dhe do t’u siguronte atyre mbështetje të mëtejshme. Kjo mbështetje e Titos erdhi në një moment kur situata në kufirin jugosllav-grek ishte tensionuar keq. Ambasadori Lawrentew, në bisedë me ministrin e jashtëm jugosllav do të informohej se për shkak të provokacioneve të pritshme nga ana e monarko-fashistëve greke, Beogradi e kishte futur të gjithë trupën e armatosur në gatishmëri lufte.

Ca më pak mendonte Jugosllavia nga heqja dorë prej ambicies së saj për Shqipërinë. Por, duke qenë se Tito nuk donte ta provokonte më tej Bashkimin Sovjetik, inciativa për futjen e trupave jugosllave në territorin e Shqipërisë duhej të vinte nga Shqipëria – dhe me të vërtetë, Tirana do të paraqiste këtë iniciativë në Moske. Në këtë kohë, Tirana ishte tërësisht nën ndikimin e Beogradit.

Në mars të 1948, Plenumi i tetë i Partisë Komuniste Shqiptare do të miratonte një resolutë në të cilën, orientimi i Shqipërisë ndaj Jugosllavisë deklarohej si vijë zyrtare e Partisë. Paralelisht, të deleguarit do të nënshkruanin një dokument sekret ku përshkruhej në një formë të detaluar bashkimi i ushtrisë shqiptare me atë jugosllave.

Shembull për aksione pastrimi

Kremlini, nëpërmjet një lidhje sekrete me një përfaqësues të lartë të politbürosë jugosllave, ishte informuar në detaje për të gjitha veprimet e jugosllavëve. Kur për Stalinin u bë e qartë se Titoja nuk kishte ndërmend të hiqte dore nga kursi i tij në politikën e jashtme, ai kaloi në sulm. Në 18 mars 1948, Moska tërhoqi këshilltarin e tij ushtarak nga Jugosllavia. Më pas, në udhëheqjen jugosllave do të mbërrinin një seri letrash, në të cilat Stalini dhe Molotovi dënonin veprimet e Partisë Komuniste Jugosllave.

Këto letra do t’u dërgoheshin edhe udhëheqjeve të partive të tjera të vendeve lindore, për t’i mobilizuar kundër Jugosllavisë dhe për t’i parapërgatitur për dënimin që do t’i jepej asaj në Kominform, në lidhjen e partive komuniste të Evropës Lindore, lidhje që ishte e kontrolluar nga sovjetikët. Për të hequr dyshimet se konflikti me Jugosllavinë ishte cështje konkurrence pushteti, Stalini dhe Molotow u munduan që ta linin jashtë kritikës politikën ballkanike të Titos.

Në vitin 1956, Nikita Hrushov, në fjalimin e tij të famshëm në Kongresin e 20të të partisë, do të citonte këto fjalë të Stalinit: „Mjafton të lëviz gishtin e vogël dhe Tito zhduket". Megjithatë, dokumenta të reja arkivi tregojnë që Stalini në atë kohë nuk kishte në plan të lante duart përgjithmonë me Titon. Në fakt, shefi i Kremlinit u mjaftua si fillim vetëm me një izolim të Jugosllavisë brenda kampit socialist. Ky akt ishte jo vetëm për të hequr qafe një inat. Por, indiferenca e hapur e udhëheqjes së Beogradit, i sherbeu Moskës edhe si mundësi për të dënuar kampin socialist, dhe i ofroi në të njëjtën kohë një rast shembullor për aksione pastrimi, aksione të cilat në vitet e mëpasshme, Moska do t’i përdorte edhe për partitë e tjera lindore.

Izolimi i Jugosllavisë do të shkonte paralel me interesat ruse në Ballkan. Shqipëria do t’i kthente kurrizin Jugosllavisë dhe do të gjente tek Moska padronin e ri; Bullgaria do të shndërrohej në një nga kritikët më të mëdha të „Klikës së Titos“; dhe si perfundim vetë Beogradi do të ndërpriste ndihmën për partizanët grekë, duke kontribuar në një humbje të thellë të tyre dhe në fundin e luftës civile.

Titoja nuk kishte përllogaritur një qëndrim kaq të ashpër të Moskës. Por, udhëheqësi jugosllav do ta kuptonte shumë shpejt se kjo situatë duhej kthyer në favorin e tij. Me mjeshtëri, Tito do ta shiste konfliktin me Moskën si rezultat të luftës së tij për „një rrugë të vetën drejt socializmit“ – një devizë, që më vonë do të ishte në themel të politikës së suksesshme jugosllave për t’u shkëputur përfundimisht nga blloku komunist.

Çudia LSI?

Pyetja që dominon diskutimin publik pas rezultateve të zgjedhjeve të 2013 është ajo e rritjes gati 400% e mandateve të LSI. Paradoksi që konstatoj unë, e bashke me mua shumë të tjerë, është se teksa vota popullore dënon një klasë politikë autokratike e të korruptuar, Sali Berishën e koalicionin e tij qeverisës, pjesë e të cilës deri para dy muajsh ishte edhe Ilir Meta dhe LSI, kjo votë e shpërblen Ilir Metën me një rritje masive. Flasim për Ilir Metën, hajdutin e parë të historisë së Shqipërisë, vjedhjen e të cilit e ka parë në ekranet e televizionit një shtet i tërë, e për mosdënimin e të cilit u angazhua një shtet i tërë. Për të cilin, Edi Rama dhe partia e tij organizuan demonstratën ku u vranë 4 persona (pa u dënuar kush). E prapë, populli, për të cilin nga fitimtarët na thuhet se dënoi Sali Berishën, se kërkonte "ndryshimin", se dëshiron Shqipërinë "europiane", se kërkonte të "rilindte", zgjedh të përfaqësohet politikish, të përfaqësohet në imazhin e saj "europian" (kujdes, jo "evropian"!), "të rilindë" me një hajdut të dokumentuar shumë mirë e shumë të përfolur.

Cilat janë arsyet që LSI arriti të ketë një fitore të tille? Përtej retorikave të fituesve, unë mendoj se kjo fitore e LSI shpjegohet me:

1. pozicionin e saj sandwich. Ky pozicion i mundëson LSI që përpara zgjedhësve ta përkufizojë veten gjithmonë si fituese në zgjedhje. Ajo është në pozicionin që i lejon vetes të zgjedhë se ne cilin kah politik do të jetë fitorja e ardhshme (dhe të vendosë kushtet e saj). Madje, ky pozicion i mundëson LSI, që të jetë një strehë e ngrohtë dhe e sigurtë për hajdutët dhe kriminelët në gjirin e saj (këta madje ja dalin pa lagur edhe kur i kapin me "presh në dorë", e madje-madje edhe kur një shtet i tërë i sheh duke vjedhur - siç ishte rasti i dora vetë Ilir Metës).

2. kombinimin e një LSI-je gjithmonë fituese me profilin e Ilir Metës si një njeri "i zoti", që ja ka dalë jo vetëm të mbijetojë, e të mbijetojë në mënyrë shumë të suksesshme politikisht e ekonomikisht, por që ja ka dalë të ndihmojë të mbijetojnë, e të mbijetojnë me shumë sukses edhe ata që e votojnë e i shërbejnë, përfshi kontrabandistë e mafiozë të profilit të lartë.

3. blerjen e votës dhe shërbime sociale zgjedhore: në rrjetet sociale njerëzit raportojnë për kandidatë për deputetë që kanë paguar për çdo votë (si shembull konkret sillet rasti i deputetit të LSI-se në Kukës).

4. nevojën për punë, nevojën për të mbijetuar, e për disa për të mbijetuar sukseshëm në një vend me papunësi të madhe e me një ekonomi të dobët. Është tashmë anektodike që LSI punëson jo vetëm individin, por edhe gjithë familjen e tij (kjo përkthehet në vota të sigurta, në një elektorat të sigurt - 100'000 kokë e numëronte elektoratin e tij Ilir Meta para zgjedhjeve të fundit) - këtu bëhet fjalë për punësim në sektorin shtetëror, tashmë të ndarë në parcela-parcela klienteliste sipas "sukseseve" të partive fituese - (sektori publik tashmë është një Cosa Nostra e partive politike). Kjo nevojë, e kombinuar me një mentalitet të imponuar në këto 20 vite - sipas gjasave edhe më shumë se kaq -, se këtë ekzistence e ke të garantuar kur je nën sqetullen e një partie, e kombinuar edhe me një profil "të besueshëm" të Ilir Metes (i zoti, ja hodhi edhe Sali Berishës, ky iku, Ilir Meta mbeti, prite kur t'ja vëri stërkëmbëshin edhe Ramës), kane shtyrë një pjesë të elektoratit që ekzistencën e tij deri tani e siguronte nga sqetulla e Berishës dhe/apo një pjesë të elektoratit të përjashtuar deri tani nga këto shërbime, që të votojë për një "ofertë" më të suksesshme, për Ilir Metën.

"Vota plebishitare" që dënoi Berishën (dhe shpërbleu Meten) ishte, në sytë e mi, jo edhe aq për "sistemin e tij autokratik", por sepse ky "tradhëtoi" sistemin e klientelizmit, sepse e përqendroi atë në duart e pak klaneve, tek fëmijet e tij - duke harruar femijët e popullit, në kushtet kur kriza ekonomike u bë gjithnjë e më dominante në jetën dhe kuletën e njeriut. Pra, ishte një dënim për zvogëlimin e demokratizimit të klientelizmit.

Në këtë linjë mendimi, nuk çudit që Edi Rama (PS) nuk ka patur rritje substanciale të elektoratit: ky nuk e ka reputacionin e Sali Berishës (njeri i besës) e as reputacionin e Ilir Metës (njeri punëtor, ja ben yzmetin punës). Edi Rama tërheq elitaristët, kulturalistët, imazhistët dhe europianistët (jo evropianistet!) - një klan shumë te ngushtë - por në popullin e gjerë perceptohet antipatik e, mbi të gjitha, i pabesë - nuk ka asnjë garanci me të.

Kështu që "nevoja për ndryshim", "nevoja për një imazh europian" siç u pëlqen analistëve klientelistë të PS ta quajnë fitoren e koalicionit të majtë në zgjedhjet e 2013, e, që në thelb i detyrohet pranisë së LSI në këtë koalicion, e sidomos rritjes masive të votave që e kanë përzgjedhur këtë forcë politike, reflekton në thelb një nevojë për një ofertë klienteliste më të mirë, "më demokratike" - ku përfitojnë e vjedhin të gjithë. Një nevojë për një parti politike që çfarë do që të ndodhë, do të jetë gjithmonë fituese, duke e optimizuar, kështu, në pafundësi "çështjen" e punësimit/ekzistencës për këtë pjesë të elektoratit. 

Shqiperia po rilind. Me Ilir Metën dhe LSI. Bëhuni pjesë e saj. 

-->

Mjaft më me ju!

Në Shqipërinë konformiste, kënga "Mjaft më me ju!" përfaqëson momentin e parë të protestës në muzikë/art. Është një këngë bërë nga të rinj, të panjohur, të paimplikuar në politikë, qytetarë - studentë modestë (që nuk kërkojnë tribunën dhe dritat e saj), pa shpenzime. E pritshme që bojkotohet nga massmediat, me dy perjashtime minore: Kjo është vënë prej kohësh në shërbim të pronarëve të tyre, të lidhur ngushtësisht me klasën politike dhe interesat e saj. Kënga qarkullon vetëm viralisht, nëpërmjet Facebook-ut, ku për herë të parë e ka nxjerrë Fatos Lubonja, në faqen e tij.

Kënga rrok shumë mirë situatën politike në Shqipëri, realitetin shqiptar të politizuar në ekstrem dhe e tejkalon momentin zgjedhor. Është një këngë proteste që, sipas gjasave, do të jetë aktuale edhe për shumë vite të tjerë në vazhdim.

Unë uroj që kjo këngë të arrijë sa më shumë njerëz që ndajnë të njëjtin shqetësim e frustrim, që ndajnë të njëjtën protestë. Uroj që ajo të shndërrohet në një shkëndijë që inspiron, që inicion, që motivon, që organizon, që i jep zë qytetarit i cili sot gjendet përballë vetëm dy alternativash për të siguruar ekzistencën e tij: të kthehet në një militant ose të ulë kokën e heshtë.

Një vetëbesim i ri i shqiptarëve në Ballkan

NZZ, 29 Janar, International (faqe 7)

Politikanët drejtues shqiptarë me përforcimin e retorikës nacionaliste po shkaktojnë dëme në politikën e jashtme

Gjatë festimeve të 100 vjetorit të ditëlindjes së Shqipërisë politikanët shqiptarë shfaqën papritmas  tone nacionaliste. Me këtë retorikë të re, e cila po shqetëson fqinjët, largohet edhe vëmendja nga problemet e brendshme

Oliver Jens Schmitt

"Prej këtu, prej Shkupit, ju bëj thirrje shqiptarëve të punojnë çdo minutë, çdo orë, çdo  muaj, çdo vit për bashkimin e tyre." Kështu u thirri Kryeministri shqiptar Sali Berisha më 25 nëntor 2012, gjatë një mitingu të madh në kryeqytetin maqedonas, pjesëmarrësve, mes të cilëve gjendeshin edhe Kryeministri i Kosovës Hashim Thaçi, zv/Kryeministri i Maqedonisë Musa Xhaferi, si dhe politikani shqiptaro-maqedonas dhe ish-udhëheqësi i guerrilasve Ali Ahmeti. Kryeqyteti maqedonas ishte zhytur në një det flamujsh shqiptarë.

"Një gjak, një gjuhë"

Ky fjalim u mbajt gjatë festimeve kushtuar njëqindvjetorit të krijimit të Shtetit Shqiptar më 28 nëntor 2012, festime të cilat krahas gëzimit që shkaktuan tek shqiptarët e Ballkanit dhe të Diasporës u shoqëruan edhe me tone të larta, të panjohura nacionaliste të politikanëve drejtues. Politikanë të rëndësishëm të Shqipërisë, me tone paksa më të ulëta ata të Kosovës dhe më të arsyeshme ata të Maqedonisë, përdorën një gjuhë që zakonisht e përdorin vetëm grupet radikale. Shqipëria shtrihet nga Preveza (Greqi) deri në Preshevë (një krahinë e Serbisë Jugore me shumicë shqiptare), nga Podgorica (kryeqyteti i Malit të Zi) deri në Shkup (me një pakicë të konsiderueshme shqiptare), deklaroi Berisha, i cili përdori edhe nocionin e "Shqipërisë etnike", "ku shqiptarët përbëjnë etninë dominuese dhe jetojnë pa ndërprerje".

Kryeministri kosovar tha se ekzistenca e dy shteteve shqiptare nuk ka qenë dëshira e shqiptarëve dhe se Shqipëria dhe Kosova do të ishin "më mirë" së bashku. Ali Ahmeti, me realitetin e brishtë të Maqedonisë në fokus, u tregua më i kujdesshëm e foli për të drejtat e shqiptarëve dhe për domosdoshmërinë e respektit të ndërsjellët ndëretnik. Polikanët shqiptarë që nuk janë në qeveri u treguan më të papërmbajtur: "Ne kemi një gjak, një gjuhë dhe një flamur", shkruajti Xhavit Halili, i cili dikur drejtonte nga Zvicra rezistencën shqiptare në Maqedoni.

Retorika e re politike e udhëheqësve shqiptarë në Ballkan nuk kaloi pa u vënë re. Vendet fqinje e panë frikën e tyre të krijimit të një Shqipërie të madhe, përdorur shpesh prej tyre gjithashtu për qëllime propagandistike, të vërtetuar. Politikanë të lartë, si p.sh. Ministri i Jashtëm grek, bojkotuan festimet në Tiranë. Nacionalistët, si Kryeministri i Maqedonisë Nikola Gruevski, i cili vetë, për qëllime të mbajtjes së pushtetit, përdor, pa përfillur fare dëmet në politikën e jashtme, nacionalizmin maqedonas kundër Greqisë dhe pakicave shqiptare, u shprehën kundër nacionalizmit triumfues shqiptar. Fjalët më të qarta i foli ambasadori amerikan në Tiranë, i cili e paralajmëroi qeverinë Berisha duke e sinjalizuar se SHBA nuk do të pranojnë asnjë ndryshim kufijsh në Ballkan.

Manovër për largimin e vëmendjes

Mbas euforisë mbarëkombëtare dëmet në politikën e jashtme janë të mëdha. Sepse që prej rrëzimit të diktaturës komuniste vendi konsiderohets si një faktor stabiliteti dhe e kishte orientuar veten qartësisht drejt politikës së NATO-s, e veçanërisht drejt Shteteve të Bashkuara. Hyrja në NATO dhe së fundi propozimi për dhënien Shqipërisë të statusit të kandidatit në BE, që u rishikua më pas prej Komisionit Evropian, ishin shpërblime për këtë qëndrim.  Përse qeveria shqiptare e vë në lojë reputacionin e mirë të politikës së saj së jashtme?

Vëzhguesit mendojnë se arsyeja janë zgjedhjet e qershorit 2013 në Shqipëri. Ashtu si në vendet fqinjë, Maqedoni p.sh., retorika nacionaliste heq vëmendjen nga problemet e vërteta të qeverive të kapura nga korrupsioni dhe keqmenaxhimi dhe do të zhduket mbas zgjedhjeve. Por kjo nuk i shpjegon të gjitha sepse në Shqipëri, ashtu si edhe në Kosovë, janë krijuar parti radikale nacionaliste, të cilat në zgjedhje mund të bëhen të rrezikshme për partitë e konsoliduara.  Aleanca Kuq e Zi në Shqipëri, nën udhëheqjen e Kreshnik Spahiut, dhe Vetëvendosja në Kosovë, e drejtuar nga Albin Kurti, synojnë haptazi bashkimin e të dy vendeve. 

Aleanca Kuq e Zi dorëzoi në janar 2013 kërkesën për zhvillimin e referendumit për bashkimin Kosovë-Shqipëri. Vetë Aleanca u krijua në vitin 2011 si protestë kundër mënyrës se si po regjistroheshin minoritetet, veçanërisht ai grek, gjatë regjistrimit të popullsisë. Ajo agjiton kundër Kishës Ortodokse Shqiptare, sipas saj institucion grek, mitropoliti i së cilës, Anastasios Janulatos, është kërcënuar së fundi rëndë, kurse në Maqedoni ajo nxit kundër martesave mikse.

Nacionalizmi si shprehje e opozicionit radikal bëri me sa duket që Berisha, dhe Thaçi bashkë me të, të përpiqen të mbajnë me një retorikë të re zgjedhësit e zhgënjyer që kërcënojnë se do të largohen. Për këtë, sidomos demokratët e Berishës janë gati të mërzisin edhe SHBA-s edhe BE-së. Qeveria e Berishës ka lajmëruar se do u japë kosovarëve pasaporta shqiptare, gjë që opozita shqiptare e sheh si një formë të blerjes së votave. Por edhe udhëheqësi i opozitës Edi Rama i bie së njëjtës muzikë kur kërkon që Shqipëria të ndërtojë në Preshevë spitale për gratë shqiptare. Rama zhvilloi shpejt një koncept të tijin për bashkimin: Ky duhet të ndodhë brenda kuadrit të BE-së. Kjo nuk është e re, sepse edhe Berisha e përmend vazhdimisht integrimin euro-atlantik si rrugën për bashkim, të cilin ai e celebron si "një e drejtë e shenjtë".

Nacionalizmi shqiptar nuk është politikish i njësuar. Mes shteteve të vogla të Ballkanit, por edhe tek diaspora e madhe shqiptare ka shumë dallime. Socialisti Ben Blushi është një ndër të paktët intelektualë në politikën shqiptare që e interpreton nacionalizmin si një opozitë sistemi, ku armiku merr fytyra të ndryshme. Në Shqipëri ai drejtohet kundër partive të mëdha, në Kosovë kundër misionit të BE-së dhe "ndërkombëtarëve" në përgjithësi, në Maqedoni kundër kombit titullar maqedonas. Kjo çon në situatën paradoksale që në Shqipëri, p.sh., në të kundërt të Kosovës, një komisioner i BE pritet me krahë hapur.

Konstrukte të njohura

Intelektuali kritik më i rëndësishëm i Shqipërisë, Fatos Lubonja, flet për "nacional-evropianizmin". Ai nënkupton me këtë atë që elitat shqiptare, të dala prej kuadrove komuniste, nacionalizmin e tyre e qëndisën me retorikë evropianizmi, ashtu siç dikur kishin përdorur si mbulesë marksizmin. Dhe në fakt, një analizë e retorikës nacionaliste tregon se modelet e mendimit janë po ato të vjetrat. Koncepti hapësinor i Berishës i korrespondon idesë së një Shqipërie me katër vilajete, pra me provincën e madhe të Shkodrës Osmane të deri 1912-ës, Kosovën (me kryeqytet Shkupin), Bitolën dhe Janinën. Në vend të "Shqipërisë së madhe" përdoret nocioni i "Shqipërisë etnike" ose i "Shqipërisë natyrale". Veçanërisht Sali Berisha është ai që kultivon konceptin e një nacionalizmi "pozitiv": Shqiptarët vetëm mbrohen kundër agresioneve, nacionalizmi i tyre është "human" dhe "më i civilizuar" se ai i nacionalizmave "shoviniste" të fqinjëve. Miti i viktimës, një mit i perceptimit të vetvetes së nacionalistëve, i përhapur në të gjithë Ballkanin, plotësohet me imazhin e "popullit të vetmuar" (që kultivohet edhe prej grekëve dhe hungarezëve, gjithashtu të izoluar gjuhësisht) dhe me paranojën e rrethimit të kohëve komuniste. Kombi vjen dhe paraqitet, ashtu si edhe gjatë komunizmit, në hapësirë dhe kohë etnikisht homogjen. 

Më i madh apo më i mirë?

Klasifikimi i toneve të reja duhet shqyrtuar edhe në nivelin e politikës së jashtme dhe atij historik. Shqiptarët ndihen sot në Ballkan më të fortë se kurrë. Hashim Thaçi ishte i saktë kur e krahasoi situatën sot me atë të viteve 1999. Shqiptarët vështrojnë edhe dobësitë e vendeve që tradicionalisht i kanë parë si kundërshtarë, Serbia, e shkatërruar nga luftrat e humbura, dhe Greqia, e cila deri para pak kohësh kishte një influencë të madhe në vend.

Edhe raporti ndaj fuqive mbrojtësve perëndimore po ndryshon: Ashtu si pushtetarët shqiptarë të shekullit të  20-të, Berisha dredhon midis mbrojtësve të shumtë të politikës së jashtme, të cilët janë në të njëjtën kohë edhe dhënësit e parave. Përpara qeverisë turke flet për "gjakun e përbashkët" të turqve dhe shqiptarëve, përpara Papës paraqitet si pasardhës i heroit kombëtar Skënderbe. Para diplomatëve amerikanë, që përpiqen për ndarjen e shtetit të së drejtës nga dhuna, Berisha i lejon vetes shumë më tepër sesa Qeveria e Kosovës, e cila është fuqimisht e varur prej SHBA.

Festime euforike nacionaliste, retorikë fushate zgjedhore dhe zhvendosje tektonike në situatën politike të brendshme dhe të jashtme, të treja mblidhen bashkë në këtë dimër nacionalisto-shqiptar. Rezonanca tek masat është mbresëlënëse, por megjithatë jo e lehtë për t'u interpretuar. Rreth 1.5 milionë njerëz deri tani, statistikisht më shumë se gjysma e popullsisë, kanë vizituar brenda 45 ditëve ekspozitën e armëve (shumica e tyre të falsifikuara) të Skënderbeut të huazuara prej Austrisë.

Simbol i dytë i festimeve ishte "torta e madhe e pavarësisë" në Tiranë, shpërndarja e rregullt e së cilës dështoi prej trysnisë së njerëzve. Pamjet e njerëzve që gëlltisnin copa torte, që i paketonin ato në qese plastike dhe që në fund kërcenin mbi të apo gjuanin të tjerët me copa torte, janë në kontrast me fjalimet pompoze dhe tregojnë shumë më tepër për raportin e qytetarit me shtetin dhe dëshirat reale të shumicës së shqiptarëve. Intelektualët kritikë i bien drejt e në kokë: Alternativat janë ose një  Shqipëri më e madhe, ose një Shqipëri më e mirë. Elita politike ka zgjedhur për momentin, të paktën në retorikë, alternativën e parë.

Përktheu: Selfmaderadio

Si do jetë Tirana e së ardhmes?

Mbas leximit të dokumentave që ofron Bashkia e Tiranës, Politikat e Zhvillimit, Draftin e Vlerësimit te Mjedisit, Rregulloren e Planifikimit Vendor, Tirana e së ardhmes ngrihet para syve të mi si një Tiranë e mbindërtuar, edhe më e lartë nga sa është sot. Memoria historike dhe arkitekturore e saj do të jetë e reduktuar në një minimum absolut, aq sac e lejojnë interesat e grupeve të ndryshme që janë konsultuar me Bashkinë e Tiranës për Politikat e Zhvillimit dhe Rregulloren e re të saj. Tiranes i zhduket edhe zona e vetme rezidenciale noble pranë qendrës së saj, pas Piramidës (Jul Variboba deri tek Ismail Qemali), per t'ja lënë vendin pallateve 7 katëshe që në mënyrë kompakte do ta mbushin këtë zonë frymëmarrje të Tiranës në 70% të saj. Tirana shndërrohet, me këtë rregullore, në një qytet pa qytet të vjetër (ate osman jo e jo, po edhe pa ate italian e austriak), një qytet pa bërthamë historike, elementët e së cilës në të ardhmen do të na duhet t'i kërkojmë në xhunglën e pallateve të dendura shumëkatëshe. Të gjithë nostalgjikët e komunizmit dhe të apasionuarit mbas historisë ndoshta duhet të konsiderojnë të shkrepin fotot e fundit para shtëpise së banimit të Enver Hoxhës, e cila do të zhvillohet në lartësi, ashtu si të gjitha vilat e fundit të mbetura në zonën e Bllokut. Rregullorja e re garanton që Tiranës do i zhduken edhe më shumë hapësira publike dhe jeshile. Hapësirat jeshile Bashkia i delegon ose jashtë Tiranës, në kodrat përreth, të cilat nuk janë në juridiksionin e saj e që janë gjithashtu duke u prishur nga ndërtimet e shumta ose i delegon në plane futuristike (Grimshaw).

Tiranasit i duan rregullat dhe ligjet, tha Linda Rama para ca ditësh, dhe në ndryshim nga burri i saj, një cun tirone surrogat, Zoti Basha, tirons safi, jo vetëm që po e con deri ne fund veprën e parardhësit të tij por i siguroi shkatërrimit edhe bazën e nevojshme ligjore.  

Do mundohem të sjell pjesë-pjesë të ardhmen e parashikuar nga rregullorja e re për zonat e rëndësishme të trashëgimisë së Tiranës. 

Namazgjaja, monument kulture, nën mbrojtjen e M.T.K.R.S. (Drejtoria e Trashëgimisë Kulturore), dhe të cilën Bashkia e konsideron ndër elementët e fortë të trashëgimise kulturore të Tiranës, në politikat e zhvillimit të Bashkisë shihet kështu: Parku i Namazgjasë nga i cili për momentin funksionon vetëm parku përballë Parlamentit mendohet të zgjerohet drejt perëndimit dhe të takohet me bulevardin duke ndërhyrë në mënyrë organike ndërmjet objekteve të ndërtuara ne këtë pjese (Politikat e Zhvillimit te Territorit_2012, fq. 214). Të krijohet përshtypja se parku jo vetëm që nuk preket por edhe do të zgjerohet edhe më tej në kete funksion dhe imagjinata fillon e ravijezon nje park te ardhshem te madh e plot stola, shkurre e lule dekorative e rrugica te reja e te mirembajtura.

Por në "Rregulloren e Planit të Përgjithshëm Vendor_2012, po i njëjti institucion, për Namazgjanë (monument kulture) dhe zonën ku ajo ndodhet që përbëhet në pjesën më të madhe të saj nga parku i Namazgjasë, nënjësinë strukturore 2/62, propozon rindërtim dhe rizhvillim të saj me një shfrytëzim terreni deri në 70%, me ndërtesa të larta. Numri i kateve per kete nennjesi cuditerisht nuk jepet, por eshte e sakte te thuhet se do jene mbi 6 kate meqë 6 katëshi konsiderohet ndërtese e tipologjisë së mesme në Rregullore.

Godinat aktuale, që janë kryesisht institucione shtetërore (Parlamenti, monument kulture, ashtu si edhe vetë Namazgjaja), apo ato që do të ndërtohen, përvecse u lejohet të zhvillohen në lartësi, u lejohet të shndërrohen edhe në qendra banimi, tregtare apo zyra. Duke konsideruar se në këtë zonë ka shumë pak godina dhe ato jane te karakterit institucional-publik (një vështrim nga sateliti të sygjeron rreth 20% ndërtime), akomodimi i funksioneve te reja, fetare, banimi, tregetare nese nuk vjen nga rizhvillimi i objekteve ekzistuese (qe gjithesesi jane shume pak) do te vije nga zgjerimi ne lulishte. Nese ndodh kjo, ndryshon edhe vete koeficenti i shfrytezimit te tokes, sepse si toke e ndertueshme tani do te llogaritet edhe vete lulishtja (c'pjese e saj?). Shfrytëzimi deri në 70% parashikuar nga Rregullorja, pa specifika te tjera, pa kushtezime (pa permendur as faktin qe nje pjese e kesaj nenzone eshte pjese e zones arkeologjike, te mbrojtur me vendim qeverie !), i hap dritën jeshile ndërtimit edhe në 50% të truallit aktual të pandërtuar. E thënë me fjalë të tjera, nëse tani 80% është hapesirë e gjelbërt dhe 20% e ndërtuar, rregullorja, krijon hapesira per ta kthyer kokëposhtë këtë raport duke lejuar të shndërrohet në 70% e ndërtuar dhe vetëm 30% hapësirë jeshile. Dhe kjo kur Bashkia ankohet se Tiranës i janë ngushtuar mushkritë e gjelbërta dhe e deklaron si prioritet të saj krijimin e këtyre hapësirave.

Rregullorja parashikon që këtu mund të ndërtohet për banim, për shërbime publike, për arsye fetare, por Rregullorja nuk thotë asnjë fjalë as për monumentet kulturore dhe as se cfarë nuk duhet të preket në këtë zonë kaq të rëndësishme të historisë së Tiranës, sic bën, psh, për zonën përballë Namazgjasë, zonën 2/63, që përmban Lulishten Nje Maji, për truallin e së cilës thekson se do përdoret për shërbime dhe monument kulture, se përdorimi i parcelave do të mbetet i pandryshueshëm dhe ku lejon vetëm ndërhyrje të tipit rekonstriktim dhe ndërtime të lartësisë së mesme.

Eshtë komplet e paqartë se përse dy territore të trashëgimisë kulturore trajtohen në dy mënyra të ndryshme: Zones së Lulishtes 1 Maji i ruhet shfrytëzimi aktual, ndërsa zonës së Namazgjasë i ndryshohet jo vetëm mënyra e shfrytëzimit por edhe lejohet të reduktohet në 30%, që është koeficienti minimal i shfrytëzimit të territoreve të nënnjësive për rrugë dhe hapësira publike (Neni 27 i Rregullores, Llogaritja e treguesve të zhvillimit në PDV)  

Në simbolikën e saj, plani i rregullimit për qendrën e Tiranës  (këtu përfshihet zona brenda unazes së vogel, e  ajo deri tek Korpusi Qendror i Universitetit) dominohet nga tre ngjyra, portokalle e ndezur, që shenjon zonat me intensitete më të larta ndërtimesh (sipërfaqe e ndërtimit/sipërfaqen e ndërtueshme, 2.75-3.5), portokalle në të verdhë, që shënjon zona me ndërtime të lartësisë mesatare ( 1.41-2.75), e verdhë që shënjon zona me intensitet të ulët ndërtimesh (një e vetme në gjithë territorin brenda unazës së dytë. 010-1.41)) dhe kafe që sinjalizon status të veçantë të zonës. E përbashkëta për zonat e nuancave të portokalles është koeficienti i shfrytëzimit të territori, që me disa përjashtime, parashikohet kudo i njëjti: 50-70 %.  Pra, duke zbritur nga trualli hapësirat publike, rrugët, sheshet, minimumi i shfrytëzimit të asaj që mbetet është 50%, kurse maksimumi 70%. Teorikisht, një minimum prej 30% jepet si detyrim shfrytëzimi për hapësirë publike, si rrugë apo gjelbërim.

Me këto fakte sjellë në vëmendje, leximi i planit të rregullimit të sjell në konkluzionin se në qendrën e Tiranës, duke përjashtuar nga leximi zonat kafe, do të ndërtohet me intensitetin më të lartë, do të rritet koeficienti i shfrytëzimit të tokës (ku eshte mundur) dhe ndërtimet do të jenë kryesisht të larta. Kjo aplikon jo vetëm për Namazgjanë, e përmendur më parë, por edhe për zonat ngjitur me të: Në veri 2/39 (shumica e objekteve të ngritura në të janë  monumente kulture dhe pjesë e trashëgimisë historike të Tiranës) por edhe 2/40 zona e Ministrisë së Brendshme dhe Teatrit), 2/41 (zona e Bashkisë), 2/42 (zona e Pallatit teëKulturës). Në jug: 2/65 (zona e Parkut të Lodrave), 2/20 (zona residenciale pas-Piramidës), 2/13 (Zona e TVSH). Këto dy të fundit janë shenjuar me nuancën e verdhë të portokalles, duke sinjalizuar ndërtime të intensitetit të mesëm.

Nënnjesia 2/30 përfshin, me përjashtim të territorit të hotel Dajtit, cilësuar zonë e vecante, gjithë zonën e kufizuar nga Bulevardi i Madh, rruga Murat Toptani, zona e Namazgjasë dhe Bulevardi Zhan d'Ark. Eshtë një zonë e  përbërë nga objekte të rëndësishme të trashëgimisë historike dhe arkitekturore: Këtu është muri i Kalasë së Tiranës (monument kulture), një seri shtëpish të vjetra të arkitekturës otomane, më e përmendura shtëpia muze e Toptanajve, Kinema Milenium, rezidenca mbretërore, Banka Tregëtare Kombëtare, Katedralja e St. Paulit (monument kulture) dhe Galeria Kombëtare e Arteve. Me vendim të Këshillit të Ministrave Nr. nr.1197, datë 3.12.2009, zona e kalasë është shpallur zonë arkeologjike. Kjo zonë lë jashtë (shih planin që shoqëron vendimin e Këshillit të Ministrave) Galerinë e Arteve dhe Hotel Dajtin, katedralen dhe Bankën Tregtare dhe shtrihet deri në hapësirën e Namazgjasë, duke përfshirë brenda saj ndërtesën e parlamentit dhe një pjesë të lulishtes,

Në propozimet e saj për këtë zonë Bashkia merr në konsideratë trashëgiminë kulturore por nuk ofron konservim, si në rastin e zonës së Lulishtes Një Maji; ajo lejon zhvillime dhe rindërtime me një koeficient shfrytëzimi toke 50-70%,  me intensitet të lartë. Edhe pse aktualisht kjo zonë në tërësinë e saj karakterizohet nga ndërtime të ulëta dhe mesatare Rregullorja sygjeron që rindërtimet dhe rizhvillimet e objekteve këtu të jenë të larta 9 katëshe. Nëse e marrim të mirëqenë që zona arkeologjike e kalasë nuk preket nga ndërtimet, nga rindërtimet dhe rizhvillimet, hapësirat e vetme për të zhvilluar me intensitet janë ato përreth institucioneve aktuale. P.sh., Galeria e Arteve, që në vetëvete është monument kulture, mund të kërkojë të rizhvillohet për nevoja të së ardhmes në territorin para/rreth saj. E njëjta gjë edhe për institucionet/apo objektet e tjera ekzistuese. Megjithatë, pyetja si dhe cilat hapësira do të shfrytëzohen varet shumë edhe nga pronësia mbi tokën dhe nga interesat e pronarëve dhe investuesve. Cilatdo qofshin këto interesa, rregullorja ua mundëson të gjitha palëve të përdorin më shumë tokë e të ngrenë ndërtesa të larta 9 katëshe. Pyetja megjithatë është: përse është e nevojshmë të ndërtohet intensivisht një zonë të tillë historike dhe t'i ndryshohet karakteri i saj tipologjik?

E njëjta logjikë aplikohet nga Rregullorja edhe për zonën fqinjë, 2/40 (sygjerohen ndërtime intensive, të larta 9 katëshe), por edhe për atë 2/41 e 2/42.

2/42 risjell problematikën e zonës së Namazgjasë, sepse të dyja këto nënnjësi kanë në përbërjen e tyre hapësira të mëdha toke të përdorura aktualisht si lulishte, hapësira gjelbërimi. As 2/42 nuk konservohet, pervec perdorimit aktual për shërbime publike asaj i shtohet edhe përdorimi për arsye fetare. Eshtë e  paqartë se ku do akomodohet ky lloj përdorimi, duke konsideruar se Pallati vete mezi përmbush nevojat e institucioneve që përfshin. Që pallati mund të kerkojë rindërtim dhe rizhvillim është e llogjikshme, po aq sa c'eshtë e llogjikshme që ky zhvillim do të ndodhe në kurriz të lulishtes. e po ne kurriz të kesaj lulishteje do të akomdohen edhe nevojat fetare. Kështu, fati i kësaj lulishteje ndjek atë të shumë të tjerave të zhdukura për arsye zhvillimi.