Ceshtja Oliviera

Prej dy ditesh, Zvicra eshte shnderruar ne nje qender vemendjeje. Jo per miliardat e humbura nga dy bankat e saj me te medhaja me fame nderkombetare UBS dhe Credit Swiss, dhe as nga humbjet ne po te njejten shkalle e nje firme sigurimesh, po me kaq fame sa dy bankat e siperpermendura, Swiss Re. Jo. Kete here Zvicren e ka bere qender vemendjeje Ceshtja Oliviera.

Zonja Oliviera (26 vjec), nje juriste braziliane qe punon ne Zürich prej dy vitesh, eshte sulmuar ne nje stacion periferie te qete te Zürichut nga tre burra (njeri prej te cileve ka nje shenje kryqi nazist ne qafe), te cilet e kane futur diku mes shkurresh dhe i kane gerrvishtur lekuren e barkut, kembeve dhe fytyres me nje thike. Te gervishturat nuk jane dosido; midis tyre dallohen qarte inicialet e Partise Popullore Zvicerane, SVP. Gruaja, pasi burrat e kane lene te lire e jane larguar, ka shkuar ne nje banje aty afer ku edhe ka abortuar (rezultat i dhunes se pesuar) embrionet tre muajshe te binjakeve qe mbartete ne bark. Dikur, nje burre e ka gjetur dhe ka lajmeruar policine. Kjo eshte historia e treguar nga zonja Oliviera.

Ndersa policia e Zürich-ut kerkon te hetoje ngjarjen jashte vemendjes se shtypit, babai i zonjes, nje politikan i njohur ne Brazil, ja raporton revolten e nje babai te lenduar nga tragjedia qe i ka ndoshur se bijes gazetes me te madhe brazialiane. Prej saj, ngjarja mori dhene e arriti boten. Arriti edhe Zürich-un.

Ngjarja na ka shokuar te gjitheve. Padyshim. Ky qytet i bekuar eshte simboli i qetesise dhe sigurise per cdo te dashuruar mbas tij, ku neonazistet nuk para jane te dukshem e pranishem pervecse diten e 1 Majit, kur zhvillohet perleshja tradicionale me te majtet ekstreme te Bllokut te zi.

Ndersa Brazili ka reaguar me emocione te kuptueshme, Zvicra qendron relativisht racionale.

Policia kerkon te dije me saktesi ne se humbja e femijeve ka ndodhur vertet pas sulmit apo perpara. Dhe pastaj, ajo S e shkruar mbrapsht ne bark, ne nje reflektim pasqyre, teksa eshte shkruar korrekt ne te gjithe trupin ... a thua ta kete bere agresori? Pyetje qe, edhe pse racionalisht korrekte, kane ndezur emocionet e gruas dhe familjes se saj dhe e shnderruan agresionin ne nje ceshtje globale.

Po, a eshte e mundur qe nje njeri ta inskenoje vete nje agresion te tille? Psikologet e therritur ne ndihme nga media zvicerane pohojne, se eshte e mundur dhe praktike e njohur ne rastet e grave qe kane humbur femije. Ne se zonja Oliviera i ka humbur femijet me pare, trauma e pesuar ndoshta e ka bere te kerkoje nje vemendje te tille. Alibija e neonazisteve dhe SVP te besueshme.

Po, a eshte e mundur qe nje femer te sulmohet ne nje qender te banuar mire te Zürich-ut, ku neonazistet nuk jane dukur ndonjehere? E mundshme. Ngjarja ka ndodhur menjehere pas votimit per levizjen e lire te njerezve nga Bullgaria dhe Rumania, votim pro levizjes se lire te njerezve te ketyre vendeve ne Zvicer. Nje humbje e madhe e SVP qe ishte kunder dhe eshte historikisht kunder levizjes se lire te njerezve nga vendet e lindjes dhe botes se trete, e mban qendrime armiqesore ndaj emigranteve. Oliviera, edhe pse ne dukje mund te merrej per nje vendase, ate mbremje ishte duke folur ne telefon me te emen.

Policia zvicerane refuzon te jape me shume te dhena per arsye hetimi. Brazili po ushtron presion emocional. Ndersa ne, jemi te kapur ne surprize dhe refuzojme te bejme tifozllik per hipoteza.

Ne nje gje te gjithe jemi te nje mendje: nese ngjarja eshte e vertete, fajtoret duhen denuar ne menyre shembullore. Jo vetem kaq, por si shoqeri duhet te ballafaqohemi perseri me temat e neonazisteve, armiqesise ndaj te huajve dhe te propagandes agresive kunder te huajve te perdorur nga SVP. Kjo e fundit, viktime e vetevetes, zyrtarisht eshte prononcuar sot kunder krimit: cdo njeri qe jeton ne Zvicer duhet te respektohet. Nese vertetohet se krimi ka ndodhur dhe se autoret e krimit jane anetare te SVP, ata do te perjashtohen menjehere nga partia. Mbi ta duhet te veproje ligji!

Te gjithe po presim.

Akademia e Shkencave dhe Indeksi h

Artan Borici

Shekulli

Vlerësimi i veprimtarisë shkencore të punonjësve akademikë, ka qenë dhe mbetet një objekt i rëndësishëm pune për komisionet e përzgjedhjes së këtyre punonjësve në institucionet e arsimit të lartë dhe të shkencës anembanë botës.
Tradicionalisht, vlerësimi më i përhapur dhe dominues i një kërkuesi shkencor, ka qenë numri total i botimeve shkencore.

Me të drejtë lind pyetja ne së këto botime, qofshin artikuj shkencorë apo libra e monografi, lënë gjurmë në jetën shkencore të bashkësisë apo të fushës shkencore ku bën pjesë autori në fjalë. Historikisht, përjashtuar rastet gjeniale dhe talenteve të përkryera, vepra e të cilëve kalon kufijtë akademikë, ndikimi, apo siç thuhet sot, impakti i shkencëtarëve është matur me reputacionin e tyre ndërmjet të njëjtëve, apo tek njerëz me influencë në jetën shoqërore apo politike.

Masë vlerësimi i reputacionit ka qenë dhe mbetet pjesëmarrja në projekte të rëndësishme, zgjedhja në forume drejtuese akademike, etj.
Revolucioni i pandalshëm në industrinë e silikonit ka bërë të mundur zotërimin e informacionit publik prej kujtdo.

Edhe në Shqipëri, është i pamendueshëm sot komunikimi, pa postën elektronike. Shkrimi i punimeve shkencore në formë elektronike, si dhe skanimi i punimeve të vjetra, ka hapur një dritare të re në vlerësimin sasior dhe cilësor të veprimtarisë botuese të punonjësve shkencorë.

Kështu, sot është e mundur të vlerësosh reputacionin apo ndikimin e veprës së një X autori, duke matur numrin e citimeve apo të referimeve të asaj vepre prej pjesës tjetër të botës. Duke u bazuar në këtë informacion të bollshëm, fizikani Jorge E.

Hirsch, propozoi një formulë që shërben si masë e vlerësimit të impaktit të punës së një autori (http://en.wikipedia.org/wiki/Hirsch_number). Sipas tij, një shkencëtar ka indeks h, në rast se h botime prej totalit të tij të botimeve, ka së paku h citime, ndërsa pjesa e mbetur e
botimeve, ka së shumti h citime.

Ne nuk do të ndalemi në detajet e përparësive dhe mangësive të kësaj mase të vlerësimit.

Por, tendenca në rritje për të përdorur një masë të tillë vlerësimi tregon se shoqëria e informacionit bën të mundur jo vetëm një transparencë më të madhe të vendimmarrjeve në punësimin e punonjësve akademikë, por krijon edhe masa vlerësimi globale, pavarësisht sa e zhvilluar apo e prapambetur është një shoqëri apo vend i caktuar.

Në këtë mënyrë vendoset një lloj demokracie edhe në vlerësimin e punës shkencore.

Për të treguar se sa afër apo larg jemi ne si vend në këtë drejtim, nuk është e nevojshme për të bërë shumë komente. Sidoqoftë, për efekt ilustrimi, nuk është e vështirë të matësh indeksin h të punonjësve akademikë shqiptarë.

Mjafton të shkosh në faqen http://scholar.google.com dhe të shkruash emrin e mbiemrin e shkencëtarit. Rezultati i kërkimit është lista e botimeve me numrin përkatës të citimeve. Ne kemi kryer një ushtrim të tillë për anëtarët e rinj të Akademisë së Shkencave.

Meqë faqja e internetit të Akademisë, http://www.akad.edu.al/, nuk e ka listën e anëtarëve, ne iu referuam shkrimit "Akademia e Shkencave, shtatori "starti" i veprimtarisë normale", botuar në shtypin e datës 9 gusht 2008. Kështu, në bazë të një numërimi të thjeshtë, për të llogaritur indeksin h, rezultojnë këto rezultate për anëtarët e rinj:

Adnan Kastrati ka indeksin më të lartë, 52, Arben Merkoçi, 12, Albert Doja, 5, Bahri Beci, Artan Fuga, 3, Muzafer Korkuti, Apollon Baçe, Neki Frashëri, 2 , Kolec Topalli, Floran Vila, Beqir Meta, Salvatore Bushati, Jani Vangjeli, 1, ndërsa të tjerët kanë indeks 0.

Sipas Hirsch-it, një indeks h në vlerat 10-12, do të thotë se kandidati është i denjë për të marrë një pozicion të parë definitiv si punonjës akademik, ndërsa një indeks 45 ose më shumë, do të thotë i denjë për të qenë anëtar i Akademisë Amerikane të Shkencave. Ilustrimi i mësipërm tregon se Akademia e Shkencave e RSH-së është shumë larg një standardi të tillë global. Megjithatë, vërehet me kënaqësi se në pranimet e reja, ajo, ka në radhët e saj një kalibër të tillë me indeks impakti 52.

Ndër të rinjtë kemi edhe një indeks impakti 12. Nuk është e vështirë të gjesh shkencëtarë shqiptarë me indekse të tilla impakti, si brenda dhe jashtë Shqipërisë, por për shkaqe që mund të konsiderohen banale për një Akademi, siç janë keqinformimi ose mungesa e një fushate të hapur dhe transparente përzgjedhëse, ata kanë mbetur jashtë kësaj anëtarësie.

Reformimi i akademisë ka sjellë një risi në impaktin e saj ndërkombëtar, por masa e këtij impakti mbetet e ulët. Si përfundim, mund të themi se shansi që iu dha vendit për të reformuar tempullin e vet honorifik të dijes, mund të quhet i dështuar, në rastin më të keq. Në rastin më të mirë, shpëtoi shumë profesorë të nderuar prej pensionit të turpshëm prej 20 mijë lekësh!

Dije cilësore, universitet cilësor

Çfare cilësie kanë tekstet që ju jepen për përdorim studentëve në universitetet shqiptare?

Gazetari Andi Tela, në debatin e organizuar nga Televizioni Klan me ministrin e arsimit Zotin Fatos Beja, tregon para kamerës një libër atlasi të studentëve të gjeografisë të Universitetit të Tiranës. Në të, emërtimet janë akoma ato të kohës së komunizmit; rasti më flagrant ai i qytetit të Kuçovës: në atlas ai figuron si Qyteti Stalin. Në një tekst tjetër, botuar në vitin 2007 nga një grup profesorësh dhe pedagogësh të Universitetit të Tiranës, i njëjti gazetar lexon një paragraf që të kujton statistikat komuniste. Studentët që i studiojnë këto tekste janë rreth 19 - 20 vjecarë, menjëfjalë, i përkasin një brezi që ka lindur në prag të ndryshimit të sistemit politik.

Zoti Beja, pas momentit të çudisë, u perpoq ta kalonte këtë episod me vërejtjen, se gabime ndodhin jo vetëm në librat që botohen në Shqipëri, por edhe në librat që botohen jashtë Shqipërisë. E vërtetë, gabime ndodhin, por rastet e evidentuara nga gazetari në fjalë i kalojnë kufijtë e një gabimi: ato janë pjesë e një dukurie. Tekste të vjetër, të dalë jashtë aktualitetit politik shqiptar, jashtë aktualitetit të teknologjisë apo dijes së sotme, gjenden në përdorim në shumë degë; si në universitete private ashtu edhe atë publik. Diku, në një universitet privat në Tiranë, studentët e arkitekturës studiojnë akoma tekste të viteve '80, ku mësojne teknologji ndërtimi të aplikuara atëbote. Një studenti shqiptar të inxhinierise, diku në një universitet zviceran, i sygjerohet nga profesori i lëndës që të harrojë cka ka mësuar në Universitetin e Tiranës në këtë lëndë sepse dija e marrë është tashmë e arkivuar.

E kuptoj zotin Beja kur, një moment më vonë, thotë që cilësia e një universiteti matet nga produkti i tij; cilësia e diplomës që prodhon. Por, elementi me i rëndesishëm që çon tek një diplomë cilësore është cilësia e dijes që jep institucioni i universitetit e, si rrjedhim, edhe cilësia e teksteve.

Por, le të shikojmë pak më tutje. Përveç dukurisë së përdorimit të teksteve të vjetra, në universitetet shqiptare kemi edhe një dukuri tjetër që ndeshet rëndom: shumë nga tekstet që blihen dhe përdoren nga studentët kanë për autorë vetë pedagogët e lëndës. Një vështrim në këto tekste të bën të qartë se në një pjesë të mirë të tyre, edhe kur nuk janë plagjatura të pastra, tekstet notojnë në plagjaturë: grafikët dhe figurat ilustruese, ashiqare të marra nga libra të huaj, nuk citohen se çfarë autoresie kanë e nga janë marrë; në to mungojnë referencat e literatures që është përdorur për të hartuar tekstin.

Lind pyetja: Kush e kontrollon cilësinë e teksteve që përdoren në universitetet shqiptare? Kush ua jep apo njeh autoritetin për të shkruar një tekst këtyre pedagogëve, profesorëve?

Eksperienca perëndimore, së cilës i referohemi rëndom, tregon se autoritetin për të qënë autor (apo njëri prej autorëve) të një teksti mësimor universitar profesorit nuk ja jep vetëm liria akademike por, mbi të gjitha, kontributi dhe vizioni i tij i shquar në një fushë të caktuar të shkencës; kontribut dhe vizion i pranuar e njohur nga komuniteti i studiesve të kësaj fushe. Eshtë ky komunitet që e integron në procesin mësimor këtë libër.

Po, edhe në perëndim profesorët e lëndeve mund të shkruajnë „nje tekst“ të tyrin; por këtu bëhet fjalë rëndom për një tekst në nivelin dhe cilesinë e dispencës, që synon reduktimin e informacionit të tekstit bazë mësimor në një skelet orientues, dhe/ose përmban njohuri shtesë nga kërkimi shkencor i profesorit që e jep këtë lëndë.

Zoti Beja, jo pa një lloj krenarie, tregoi për një iniciativë të re të institucionit të tij: Futjen në ciklin nëntëvjecar të teksteve shkollore të huaja, të perkthyera në shqip; tekste kryesisht të lëndëve ekzakte. Duam që dija bashkëkohore të arrijë edhe nxënësin shqiptar, – tha zoti Beja, – duam që të shtojmë edhe një alternativë tjetër në tregun e librit shkollor. Unë jam shumë dakort: dija bashkëkohore nga e cila Shqipëria u izolua për gati gjysëm shekulli duhet patjetër të hyjë jo vetëm në ciklin nëntëvjecar, por gjithkund: në të gjitha nivelet e sistemit arsimor shqiptar, edhe në universitete, private apo publike qofshin ato.

Një projekt i disa viteve më parë, me ndërmjetësinë e Ministrisë së Arsimit, bëri të mundur që të hapej një fond prej miliona lekësh dhe të botoheshin tekstet e sipërpërfolur të pedagogëve dhe profesorëve shqiptarë. Ndoshta ka ardhur koha që Ministria e Arsimit të ndërmjetësojë, ashtu si edhe për ciklin nëntëvjeçar, për të hapur fonde edhe për përkthimin (ose edhe thjesht blerjen) e librave cilësore të nivelit universitar. Cilado zgjidhje të preferohet, perfitimi do ishte shumë i madh jo vetëm për studentët, për cilësinë e universiteteve dhe të diplomave të tyre por, mbi të gjitha, për vetë të ardhmen e këtij vendi.